Assen, Gereformeerd Vrijgemaakte Maranatha kerk
Kerk.
De Maranathakerk werd in gebruik genomen op 18 mei 1966 (bericht
Nederlands Dagblad 25 mei 1966). Architect was A. de Ruiter. (06)
Het was het tweede kerkgebouw van
de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt, naast de Bethelkerk (nu Christelijk Gereformeerde
kerk).
Het eerste kerkgebouw was de voormalige Synagoge uit 1901 aan de Groningerstraat,
die toen Bethelkerk werd genoemd. Na WO II werd dit gebouw door de Vrijgemaakte
Gereformeerde gemeente in gebruik genomen. Dit gebouw werd in 1970 verlaten toen
van de Gereformeerde kerk de Noorderkerk werd overgenomen. De naam van deze kerk
werd toen gewijzigd in "Kandelaarkerk".
(01) De oude kerk werd
in 1980 overgenomen door de Christelijk Gereformeerde kerk.
1965: Blijkbaar waren de plannen voor de bouw van een
kerk ook al doorgedrongen tot een aan tal leveranciers. In 1964 kwam er 2x een
voorstel binnen van de orgelmaker B. Pels & Zoon. De eerste dateert van
22 februari en bevat een aantal
voorbeeldorgels en aanbeveling en een begeleidende brief. De tweede is van 9
november en heeft nagenoeg dezelfde inhoud. (10)
1966:
In 1966 werd de nieuw
gebouwde Maranathakerk in gebruik genomen. Tot de bouw van het nieuwe orgel werd gebruik gemaakt van een elektronisch Dereux-orgel. (06)
Foto's (11)
In september en oktober kwam een andere fabrikant van electronische orgels
Heijligers uit Eindhoven met een
aanbieding. (10)
Foto links: Asser Courant Foto rechts: (07) Klik op de
afbeelding voor een vergroting
Ansichtkaart na
1960
1968: Op
17 juni is er blijkbaar sprake van
dat Lambert Erné zal optreden als orgeladviseur de kerkenraad vraag aan de
orgelcie naar ervaring van andere kerk met deze adviseur. Op 8 augustus
beantwoordt de orgelcie de vragen
van de kerkenraad. Men heeft inlichtingen ingewonnen die allemaal positief
waren. (08)
Op
17 augustus vraagt de kerk aan
Lambert Erné om een informatief gesprek omtrent de aanschaf van een pijporgel.
Op 11 september schrijft G.
Tigelaar van de orgelcommissie naar aanleiding van een telefoongesprek met Erné
dat de orgelcommissie weer compleet is en dat er een afspraak gemaakt kan worden.
Op 21 december wordt Erné benoemd tot orgeladviseur. Zijn eerste opdracht is het
maken van een tekening en een begroting. (07)
1969: De
aanvaarding van de opdrachtkomt op 21 maart. Het maken van een tekening behoort
de het werk van de orgelmaker. Elke orgelmaker heeft zijn eigen stijl qua
ontwerp en klankgeving. Verder wordt de taak van de orgeladviseur en de
orgelbouwer beschreven.
Op 21 april
schrijft de kerk dat het schrijven van Erné duidelijk is en dat ze een lijst
willen hebben van potentiële orgelmakers. Op
17 mei dankt Erné voor de tekening
van de kerk die hij ontving. Na een gesprek met dhr. Tigelaar kan met het advies
worden begonnen. Op 24 september
informeert de kerk wanneer het beloofde advies nu komt. Op 11 november
beschrijft Erné wat de kenmerken
zijn van een te plaatsen orgel, gezien beschikbare hoogte, draagkracht vloer
etc. Hij gaat uit van een hoofdwerk, nevenwerk en vrij pedaal. Hij schat de
kosten in tussen de f 65.000,- en f 75.000,-
Voorgestelde dispositie:
Hoofdwerk | Nevenwerk | Pedaal |
Prestant 8' | Gedekte fluit 8' | Subbas 16' |
Roerfluit 8' | Roerfluit 4' | Prestant 8' (transmissie) |
Octaaf 4' | Prestant 2' | |
Gedekte fluit 4' | Nasard 1 1/3' | |
Gemshoorn 2' | Sesquilater II-III | |
Mixtuur IV-V | Kromhoorn 8' |
1971: In januari brengt
Erné onkosten in rekening en een deel van zijn honorarium als adviseur. Op 19
maart 1971 overlijdt Lambert Erné. Volgens een
brief d.d. 4 juni neemt zijn zoon
Hans Erné zijn taak als orgeladviseur over tegen dezelfde voorwaarden. Ook de
samenwerking met de architect A. de Ruiter wordt weer aan de orde gesteld. Op
4 juni meldt Hans Erné dat hij de
opdracht aanvaardt. Hij heeft al contact gehad met orgelmaker Blank. Na de
vakantie wordt begonnen met een ontwerp. (07)
Ongedateerde tekening (08)
Klik op de tekening voor een vergroting
Klik op de afbeelding voor een vergroting
In
september schrijft Blank aan Erné
over de kasontwerpen. Ze hebben de voorkeur voor een ontwerp met Borstwerk in
plaats van een Bovenwerk. Ze willen een afspraak om het door te spreken. (07)
Tekening uit
november 1971
Begeleidend briefje
van 1 december (07)
1972: Op 20 januari een
verslag van een vergadering tussen
kerk, orgelmaker en adviseur Hans Erné. De plek waar het orgel zou worden
geplaatst blijft ongewijzigd, maar het wordt in overleg met orgelmaker en
architect nu een orgel met Hoofdwerk-Borstwerk. Op 27 januari
beschrijft Erné voor de
orgelcommissie de gegevens van het te bouwen orgel.
Hoofdwerk | Borstwerk | Pedaal |
Prestant 8' | Gedekt 8' | Subbas 16' |
Roerfluit 8' | Fluit 4' | Prestant 8' (transmissie) |
Octaaf 4' | Prestant 2' | Fagot 16' |
Spitsfluit 4' | Sifflet 1' | |
Octaaf 2' | Quint 2 2/3' | |
Mixtuur IV-V | Terts 1 3/5' | |
Trompet 8' | Dulciaan 8' |
1973: In januari wordt de 3e
termijn door Blank in rekening gebracht. Windladen, pijpwerk en orgelkas
zijn gereed. Op 24 januari meldt
Erné dat hij het eens is met de stand van zaken zoals Blank die voorstelt.
Op
1 mei wordt de 4e termijn in
rekening gebracht. Loonkostenstijgingen waren in die tijd zeer substantieel.
Hier zelfd bijna 25 % van de datum dat de opdracht werd gegund.
Op
20 juni geeft Hans Erné het
programma door van de orgelbespeling op de ingebruiknamedatum van donderdag 28
juni 1973.
Het programma luidt als volgt:
- Anthonie van Noordt:
Twee variaties over Psalm 24
- Hendrick Speuy: Psalm 116
-Henry
Purcell: Voluntary on the Old 100th (Psalm 134)
- Demonstratie der
diverse registers aan de hand van korte improvisaties
De
5e en laatste termijn worden door
Blank op 28 juni in rekening gebracht. (07)
Op 28 juni is
de officiële ingebruikname met een concert door Hans Erné. Zie
PDF. (08)
Van de ingebruikname is een geluidsopname gemaakt. U kunt deze
beluisteren vanuit het
programma van de ingebruikname. (10)
Deze opname werd
beschikbaar gesteld door Johan Tigelaar.
Op 6 juli schrijft Hans Erné zijn
afsluitend bericht. Hij is zeer content
met het orgel. Het is volledig op zijn taak berekend. Hij dankt voor de goede
samenwerking en sluit zijn eindnota bij. (07)
Definitieve dispositie:
Hoofdwerk | C - g3 | Borstwerk | C - g3 | Pedaal | C - f1 |
Prestant | 8' | Holpijp | 8' | Bourdon | 16' |
Roerfluit | 8' | Roerfluit | 4' | Prestant | 8' * |
Octaaf | 4' | Nasard | 3' | Fagot | 16' * |
Spitsfluit | 4' | Prestant | 2' | ||
Quint | 3' | Terts | 1 3/5' | ||
Octaaf | 2' | Sifflet | 1' | ||
Mixtuur | 3-4 st. | Dulciaan | 8' | ||
Trompet | 8' | Tremulant |
* Prestant 8' is een transmissie van de Prestant 8' van het Hoofdwerk;
* Fagot 16' is een opslaand tongwerk
Systeem: mechanische-sleeplade; het orgelmetaal van de Prestanten heeft een legering van
40% tin en 60% lood en voor de Fluiten is dat 20% tin en 80% lood; kast en lofwerk
uitgevoerd in massief eiken.
Als adviseur was aangetrokken Hans Erné, die bij de
ingebruikname op 28 juni 1973 het orgel bespeelde.(04).
Bericht uit "De Orgelvirend" van 1973/09
Links: Bericht uit Het
Orgel 1973 september Rechts: bericht uit Nederlands dagblad 30-06-1973. Klik op
de rechter afbeelding voor een vergroting
Foto's:
Inge Meinardi Klik op de foto voor een vergroting
Foto's:
Inge Meinardi Klik op de foto voor een vergroting
1979:
Volgens een brief van de
orgelcommissie aan orgelmaker Blank zijn er problemen met het doorzakken van
enkele frontpijpen. Blank woodrt verzocht zo spoedig mogelijk langs te komen
aangezien het concertweizoen weer begint. OOk moet er wat aan de Dulciaan gedaan
worden. (08)
1995: Op een vraag van
de orgelcommissie volgt een offerte
van de orgelmaker Hendriksen en Reitsma omtrent het verbeteren van de 3
tongwerken. Dit gaat excl. BTW f 9.450 kosten. Herintonatie van de Prestant kost
f 1.100,-(08)
1996: Blijkbaar heeft
Hendriksen en Reitsma de werkzaamheden voor de tongwerken uit de vorige offerte
uitgevoerd. De orgelmaker constateerde bij deze werkzaamheden veel vervuiling in
het orgel. Op de d' functioneert de transmissie van Prestant 8' op het pedaal
niet goed. Om dit op te lossen dient een deel van het pijpwerk van het hoofdwerk
afgenomen te worden. Ook is er lekkage door te ruime plastic pulpeten. Men kan
dit zelf oplossen. Ook zal bij enkele registers door herintonatie winst geboekt
kunnen worden qua klank. De Van-Biezen-stemming zou gewijzigd kunnen worden in
een gelijkzwevende stemming. De kosten voor deze werkzaamheden bedragen f
19.750,- ecl. BTW.(08)
2001:
Brief van Henriksen en Reitsma over
de balgen van het orgel. De beide verticale balgen voor Hoofdwerk en Pedaal van
het orgel beginnen slechter te worden. Het plaatsen van een nieuwe balg (alleen
voor het pedaal) kwam ook al in 1990 aan de orde toen er sprake was van
plaatsing van een aparte pedaalkas voor 4 registers.
Als dat plan wordt
gerealiseerd zou er een nieuwe magazijnbalg kunnen komen voor het hele orgel.
Ook zou er dan een nieuwe windmachine met een grotere capaciteit geplaatst
kunnen worden. Henriksen & Reitsma is niet enthousiast over dit type balg en
vindt het slijtagegevoelig. Opnieuw beleren is echter goed mogelijk. Het alleen
plaatsen van een nieuwe magazijnbalg zonder een aparte pedaalkas met 4 registers
wordt afgeraden. Het alleen opnieuw beleren van de balgen kost f 7.450 excl.
BTW.(08)
2011: Er zijn plannen om de
kerk te sluiten. Orgelmakerij Mense Ruiter schrijft een
rapport over de toestand en
bruikbaarheid van het orgel voor de verkoop.
2020:
De kerk wordt gesloten. In oktober 2020 is de laatste dienst. Het orgel is verkocht
naar de grote Sint-Annakerk
in Merelbeke (België). Het zal worden gebruikt tijdens de langdurige restauratie
van het hoofdorgel. Daarna zal het worden ingezet als koororgel. (09)
Op 3
oktober werd er een laatste concert georganiseerd door de Orgelkring Assen met
Wietse Meinardi aan het orgel en Piertje Feenstra trompet. Zie de
PDF voor het programma.
2021: Het orgel wordt weer opgebouwd in de St. Anna kerk te
Merelbeke (België).
Onderstaande foto's zijn gemaakt door Herman de Mil
Orgel-driedaagse op de nieuwe locatie.
2022: Er is in
september met de sloop begonnen.
Foto's Frits Kaan Linker foto: de plek waar het orgel eens stond.
Bronvermelding.
Literatuur:
Schrijver |
Boek- of tijdschrift |
Omschrijving |
KNOV |
Het Orgel 1973/03 |
Orgelbouwnieuws |