Emmen, Goede Herder kerk (Gereformeerd Vrijgemaakt), van 1964-1977 Gereformeerde Oosterkerk


De voormalige Gereformeerde Oosterkerk (synodaal)

1962: Voordat de kerk gebouwd is komt Reil al met een aanbod voor een nieuw orgel. (11)

1964: De Gereformeerde kerk Emmen (Synodaal) bouwt een nieuwe kerk. Ontwerp van de kerk door architect Cees Groen uit Emmen. De kerk krijgt de naam Oosterkerk.
Orde van dienst bij de ingebruikneming van de kerk
Later wordt de naam van de kerk gewijzigd naar Goede Herder kerk.
In de kerk wordt in 1965 op het balkon een één-manualig orgel van Pels en van Leeuwen geplaatst.

Dispositie zoals het orgel nu in de Pastoor van Ars kerk te Den Haag staat opgesteld:
Manuaal: C-g''' Pedaal: C-f'
Roerfluit 8' Aangehangen
Prestant 4'  
Fluit 4'  
Octaaf 2'*  
Fluit 2'  
Mixtuur IV  

*is een koor van de Mixtuur, sinds 1986 ook zelfstandig speelbaar. Mechanische toets - en registertractuur

1973: Op 15 november wordt in de CvB aan de orde gesteld dat er een tweedehands orgel beschikbaar is voor f 40.000,-. De inruilwaarde van het eigen orgel is f 20.000,-. De CvB zal bij gemeenteleden informeren of er ondersteuning is voor dit plan. De plannen vinden echter geen doorgang. (17)

1977: De kerk wordt verkocht aan de Gereformeerd Vrijgemaakte kerk van Emmen. Het orgel wordt mee verkocht. De Gereformeerd Vrijgemaakten kerkten hiervoor in een klein kerkgebouw aan de Jonkershof in Emmen

1984: Er worden plannen gemaakt voor het aanschaffen van een nieuw orgel. Dit is mogelijk geworden door een schenking.
Op basis van een vraag door de kerkenraad doet Reil op 11 mei een voorstel voor een nieuw orgel van 11 stemmen in de vorm van een 4-voets positief, zoals ook voor Linschoten is gebouwd. Reil wil een bezoek aan de kerk brengen om de akoestiek te beoordelen.

1985: Op 31 januari 1985 informeert Reil naar de stand van zaken, omdat ze nog geen antwoord hebben gehad op hun aanbod van 11 mei 1984.
Op 28 maart doet Reil een 2e voorstel. In dit voorstel komen de volgende varianten aan de orde:
 - éénklaviers orgel op basis van een prestant 8' met op het pedaal een Subbas 16'
 - tweeklaviersorgel op basis van een prestant 8' met een gedeelde windlade en een pedaal met subbas 16'
 - tweeklaviers orgel op basis van Prestant 8' met hoofdwerk en rugwerk en 12 stemmen.
 - tweeklaviers orgel als vorige, maar met hoofdwerk en onderpositief
Op 18 november 1985 informeert Reil weer naar de stand van zaken, omdat ze nog geen antwoord hebben ontvangen op hun 2e offerte van 28 maart 1985. Op 25 maart 1985 heeft Reil de kerk bezocht. Blijkens een aantekening op de brief door Reil wordt de kerk blijkbaar op dat moment intern verbouwd.

1986: Het contract met Reil wordt getekend op 7 februari 1986.
Op 27 februari 1986 stuurt Reil een brief met de omschrijving van het nieuwe orgel en het contract. Op 30 januari zijn de details in Emmen besproken. Hij raadt aan het orgelbalkon te verlagen vanwege esthetische en praktische overwegingen. Uit de offerte blijkt dat men heeft gekozen voor de 4e variant (Hoofdwerk , onderpositief, pedaal). Het open schrootjesplafond is inmiddels sterk verbeterd door de schroten te verbinden zonder tussenruimte. Reil biedt aan het huidige orgel kostenloos te verplaatsen naar de begane grond als men het orgelbalkon verlaagt. Ook kan dan het front worden verhoogd tot een 8-voets front ipv. een 6 voets front.
In een brief van 26 februari 1986 worden nog enkele details aan de orde gesteld.
Blijkbaar is besloten een nieuw orgelbalkon te bouwen. Dit blijkt uit de brief van Reil d.d. 17 juni 1986. Er is inmiddels een aanvang gemaakt met de bouw van het orgel.
Het snijwerk werd gemaakt door houtsnijder M. Moser uit Kollerschlag in Oostenrijk. Zie brief van Reil d.d. 9 mei 1986
Op 21 juli 1986 gaat Reil akkoord met het ontwerp van het orgelbalkon door Sterenberg & partners.
Op 22 augustus geeft Reil aan Pathuis gegevens door voor het nieuw te maken orgelbalkon. Reil verwacht eind oktober met de plaatsing in de kerk te kunnen beginnen.
Op 2 september stuurt Sterenburg een ontwerptekening van het orgelbalkon en vraagt om terugkoppeling door Reil. (11)

Ontwerptekening van het nieuwe orgelbalkon door Sterenberg en Partners. Klik op de afbeelding voor een vergroting. Tekening van de plaatsing van het orgel in de kerk. Klik op de afbeelding voor een vergroting. (11)


Kladtekening van het orgel en definitieve tekening orgel met orgelbaustrade door Reil. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. (11)

1987: Het orgel wordt op 19 december 1987 in een kerkdienst in gebruik genomen. Zie het ingebruiknameboekje. Bij de bouw was geen adviseur betrokken. (11)


Artikelen de Emmer Courant en het Nieuwsblad van het Noorden? (11)


Tijdschrift Kerk en Muziek 1987-04 van de VOGG

emmen02b.jpg (34571 bytes)
Foto (09)

Dispositie:

Hoofdwerk (C-f''') Onderpositief C-f''' Pedaal C-d'
Praestant 8' Gedekt 8' b/d Subbas 16'
Holpijp 8' Viola 8' disc.    
Octaaf 4' Fluit 4'    
Octaaf 2' Nachthoorn 2'    
Cornet IV disc. Dulciaan 8'    
Mixtuur III-IV        
Trompet 8' b/d        

Tremulant op het hele werk.
Koppelingen: Pedaal aan Hoofdwerk, Pedaal aan Onderpositief, Hoofdwerk aan Onderpositief


Layout van de registrekkers (11)


Foto (09)

Tekening uit het Reil-archiefOverzichtstekening uit het archief van Reil


Het instrument werd geplaatst op een nieuwe galerij. Aan de rechterkant ligt een spaanbalg voor de windvoorziening. Het front is een variant op de Schnitger-fronten te Godlinze en Eenum, die rond 1983/1984 door Reil werden gerestaureerd.
Ook de Schnitger-orgels te Harkstede en Blankenhage zijn van dit type.
Meer gegevens over het instrument zijn te vinden in het contract van de orgelmakers Reil.


Organist en Eredienst 1987-09 oktober


De Mixtuur 58 oktober 1987


Het Orgel 1988-05 mei

Het Pels-orgel wordt voor f 15.000,- verkocht aan Pels en van Leeuwen en later geplaatst in de Pastoor Van Arskerk te Den Haag.
Het orgel wordt grondig schoongemaakt en de kas wordt in in kleur en afwerking aangepast aan de nieuwe ruimte.
De frontpijpen worden opnieuw gepolijst. Een deel van het pijpwerk wordt vernieuwd.
Adviseur: Ton van Eck namens de KKOR. (bron: ingebruiknamebrochure) (01)

Foto situatie in Den Haag uit www.orgbase.nl door Michiel van 't Einde (klik op de afbeelding voor een vergroting)

1992: Op 10 juli gingen zowel kerk als orgel verloren bij een brand. Direct daarna werd begonnen met de bouw van een nieuwe kerk.

Algemeen Dagblad 11-07-1992, Nieuwsblad van het Noorden 11-07-1992


Nederlands dagblad 13-07-1992

1993-1994: Herbouw van de kerk
Op 23-02-1993 werd een brief met een tekening van het nieuwe gebouw verstuurd naar een aantal orgelbouwers voor een offerte voor een nieuw orgel.
Op 2 maart reageert Reil op de vraag voor een offerte. De vraag van de kerk omtrent het berekenen van de akoestische omstandigheden kunnen ze niet beantwoorden. Reil schat in dat er een orgel nodig is van minimaal 20 stemmen.
Op 29 maart schrijft de commissie kerkbouw aan Reil dat er binnenkort een orgelcommissie wordt opgericht. (11)
Op 4 mei 1993 vraagt de orgelbouwcommissie aan Mense Ruiter of zij mee willen doen aan de selectie-procedure voor een nieuw orgel in de nieuw te bouwen kerk.
Op 4 juni stuurt Ruiter een plan voor een nieuw orgel.
Op 2 oktober krijgt Ruiter een brief dat de kerk in onderhandeling is met een andere orgelmaker en de procedure vooreerst is stop gezet. (13)


Nederlands dagblad 16-03-1993 en 09-07-1994

1994-1997: De verzekering keerde voor het verbrande orgel f 300.000,- uit. De orgelcommissie kreeg als opdracht: 'Een mechanisch pijporgel te realiseren, waarbij de dispositie van het orgel de instemming van de beide organisten diende te hebben'.
Even werd de aanschaf van een elektronisch orgel overwogen. De schenker van het Reil-orgell liet weten dat hij er van uitging dat het nieuwe orgel tenminste gelijkwaardig aan het vorige zou zijn.
Als adviseur werd Hans van Nieuwkoop ingeschakeld. Eerst was orgelmaker Henk van Eeken in beeld. De orgelcommissie bezocht instrumenten van een vijftal orgelmakers. Dit leidde eind 1994 tot de conclusie de bouw van een geheel nieuw orgel te duur zou worden.
Er werd daarom nu gezocht naar een tweedehands instrument.
In de herfst van 1995 bood orgelmaker Kaat & Tijhuis te Kampen per advertentie een orgelkast uit ca. 1850 en het pijpwerk van zestien registers van een Steenkuyl-orgel te koop aan. Zie geschiedenis te Amsterdam. Op die advertentie reageerde de Emmer orgelcommissie.

Op hervormingsdag 1989 brandde in Amsterdam de Hervormde Muiderkerk aan de Linnaeusstraat bijna volledig af. Alleen de toren stond nog overeind. In deze kerk stond een tweeklaviers orgel van de orgelmaker D.G. Steenkuyl. De vrijstaande pneumatische speeltafel en de frontpijpen waren verbrand. Het pijpwerk in de orgelkas had roet en waterschade, maar kon worden hergebruikt. Kaat & Tijhuis sloeg orgelkas en pijpwerk op in de werkplaats te Kampen in afwachting van een goede bestemming.
In november 1995 gaf de kerkenraad de firma Kaat & Tijhuis opdracht een nieuw mechanisch orgel te bouwen, met gebruikmaking van de orgelkas en het pijpwerk van het orgel uit de Muiderkerk. Dit was voor adviseur Van Nieuwkoop reden om uit het project te stappen.
Op 23 november 1996 werd het orgel in gebruik genomen met een bespeling door Ab Weegenaar; organist van de Bovenkerk te Kampen. Hij verrichtte ook de eindkeuring. (14)


De nieuw gebouwde kerk (09)

Beschrijving in het blad Eredienst (1997-01) door Arie Goud van de Vereniging van Gereformeerde Kerkorganisten (VGK)

 
Foto: Wieger van Asperen

Dispositie:

Hoofdwerk  C-f''' Bovenwerk  C-f''' Pedaal  C-d'
Bourdon 16' Holpijp 8' Bourdon 16' (transm)
Prestant 8' Viola di Gamba 4'    
Roerfluit 8' Prestant 2'    
Octaaf 4' Roerfluit 4'    
Fluit (N) 4' Nachthoorn 2'    
Quint 2 2/3' Flageolet 1'    
Octaaf 2' Cornet III discant    
Mixtuur III bas/discant Dulciaan 8'    
Trompet 8' bas/discant        


Winddruk: 80 mm WK.
Samenstelling Mixtuur:
C: 2', 11/3', 1'
c: 2 2/3', 2', 1 1/3'
c': 4', 2 2/3', 2'

Koppelingen:
Ped. + Hoofdwerk
Ped. + Bovenwerk
Manuaalkoppeling


Het Orgel 1997 01/02

Bronvermelding:

  1. Informatie van Aart de Kort uit Den Haag oktober 2000 (zie ook http://home.planet.nl/~kort0158/DHpastoorvanars.html)Kopie
  2. Nieuwe foto's van Wieger van Asperen via E-mail d.d. 12-02-2006
  3. Tijdschrift: De Orgelvriend 1997/10 Emmen geeft Steenkuyl-orgel een nieuw onderkomen door Peter Sneep
  4. Tijdschrift: Het Orgel 1997/01 en 02 Orgelbouwnieuws door Wilfred Folmer
  5. Tijdschrift: Organist en eredienst 1997/06 In de brand, uit de brand: opnieuw een orgel in de goede herderkerk te Emmen door Bert Wisgerhof
  6. Tijdschrift: Het orgel 1988/05 Orgelbouwnieuws
  7. Brochure: Ger de Leeuw, Henk Huttinga en Marc de Ruiter, Als een parel in een kroon ISBN 90-802431-3-2 - Dit boekje werd uitgegeven ter gelegenheid van de ingebruikname van dit instrument
  8. Boek: Het Nederlandse historische Orgel 1886-1894 blz. 295-297
  9. www: http://reliwiki.nl/index.php/Emmen,_Oude_Roswinkelerweg_30_-_Goede_Herder
  10. www: http://reliwiki.nl/index.php/Amsterdam,_Linnaeusstraat_92_-_Muiderkerk_(1892_-_1989)
  11. Archief Reil
  12. Archief Jaap Brouwer
  13. Archief Mense Ruiter
  14. Tijdschrift: Arie Goud, De bewogen orgelgeschiedenis van Emmen, Eredienst (1997-01), Vereniging van Gereformeerde Kerkorganisten (VGK)
  15. www: https://www.gkv-emmen.nl/Bewaarversie (29-05-2021)
  16. Tijdschrift: De Orgelvriend 1987 oktober. Zie PDF
  17. Drents Archief: 0416 Gereformeerde Kerk te Emmen 83 Notulen van de Commissie van Beheer Emmen-Oost; 1962-1974

Foto's door Wieger van Asperen

 

 

Geschiedenis van het Steenkuyl-orgel te Amsterdam:
Steenkuyl bouwde het orgel in 1892 met Pneumatische kegelladen.

Dispositie:

Onderklavier   Bovenklavier   Pedaal  
Bourdon 16' Salicionaal 8' Bourdon 16' transm
Prestant 8' Viola da Gamba 8'    
Roerfluit 8' Holpijp 8'    
Octaaf 4' Roerfluit 4'    
Quint 3' Dulciaan 8'    
Octaaf 2'        
Mixtuur III        
Cornet IV        
Trompet 8'        

Koppelingen: HW-BW, HW-Pedaal en BW-Pedaal
Vaste combinaties voor P, MF, F voor HW en BW afzonderlijk
Combinatietrede volle werk BW en HW
Tremulant
Pneumatische kegelladen (08)


Advertentie Steenkuijl uit Het orgel 1900/01

1915: Steenkuijl & Recourt breiden het orgel uit een met een vrij pedaal: Violon 16', Violonbas 8' en Fluitbas 8' (08)

1951: Verweijs breidt het Bovenwerk uit met een Nachthoorn 2' en een Scherp III  op een electrische lade (08)

1970: Restauratie door Fonteijn & Gaal. Op het Bovenwerk wordt de Salicionaal vervangen door een Prestant 4' en wordt de Nachthoorn 2' vernieuwd. (08)

1989: Kerkbrand, waarbij het orgel zwaar wordt beschadigd. (08)


Foto reliwiki (10)


Foto's De Orgelvriend, oktober 1997, blz. 12 (12)


Bericht uit het Orgel 1893-04 juni omtrent de ingebruikname te Amsterdam



Afbeelding links: De Mixtuur 66 september 1990