Assen, Christelijk Gereformeerde kerk aan de Kanaalstraat
Archief Jaap Brouwer. Herkomst onbekend. Klik op de foto voor een vergroting.
1916/1917: 'En dan het orgel. Het begint gebreken te
vertonen. Er is geen lol meer aan voor de organisten Egbert en Evert Mennega en
de pomper Geert Alberts.
Enkele kerkenraadsleden zullen het repareren. Het
zijn van huis uit echte zelfdoeners. Maar dat mislukt.
Een jaar later is het
instrument in zo'n deplorabele toestand, dat het besluit valt een nieuw
kerkorgel aan te schaffen bij een orgelbouwer in Haren.
De kosten van
300 gulden worden voorgeschoten door een gemeentelid. De busjes brengen weer uitkomst
en de schuld is in 1920 afgelost.' (03)
1936: 'Het orgel begint gebreken te vertonen. Eind
1936 wordt een orgel aangeboden. De broeders, die op reis zijn geweest,
vertellen: de prijs was niet te hoog en de klank schitterend, maar de
speeltafel was verkeerd en kon niet verplaatst worden, zodat de koop overging.'
(03)
1939: 'Orgelhandel Meek te Assen
biedt aan op de galerij een orgel te bouwen en dit in bruikleen aan de kerk te
geven. Alles gratis dus. De kerkenraad trapt daar niet in. 'De kerk is geen
toonzaal'.
Een voorstel van ds. Floor om een aparte commissie in te stellen,
die zowel de technische als de financiële kant kan behartigen, wordt afgestemd.
Het moet een zaak van de gehele gemeente zijn en niet van een bepaalde groep. (03)
Het voorstel van Meek zal gedaan zijn vanwege de verbouwing van de kerk. Het
orgel wordt in een nis boven de preekstoel geplaatst.
Provinciale Drentsche en Asser courant 30-01-1939
1943-1944
'Zo suddert men
nog een tijdje door. Het geld is het breekpunt.
Toch komt er een
Orgelcommissie, waarin o.a. zitting hebben Jan van Dalen Jzn. en zijn broer Harm
van Dalen, de organist.
En dan ineens, is er een broeder uit de gemeente,
Andries Holtrop, die 1200 gulden aan de kerk ter leen verstrekt ten behoeve van
het Orgelfonds. Van de geleende som behoeft geen rente te worden betaald en een
verplicht aflossingsschema behoeft niet te worden aangehouden.
Met andere
woorden: broeders, U betaalt mij maar terug, zodra het U schikt. Een genereus
gebaar.
De fa. Spiering te Dordrecht krijgt de leverantie van het kerkorgel.
Het instrument is gebruikt mechanisch van systeem, orgelkast en front nieuw
vervaardigd, in vuren uitvoering met panelen. Het pijpwerk is gedeeltelijk nieuw
en gedeeltelijk gebruikt.
De samenstelling: Prestant 8’, Holpijp 8', Viola
8', Celeste 8', Octaaf 4' en Octaaf 2'; met aangehangen pedaal.
Kosten f
2.000,-. De leveringsovereenkomst werd 5 juli 1943 getekend. Acht maanden later
volgt de plaatsing.' (03)
1943-1945: Informatie
uit het boek van Jaap Brouwer "Johan van Meurs - Een studie over een pionierend
orgeladviseur".
Op 28 april 1944 bood Pels aan Van Meurs een zo goed als
nieuw mechanisch orgel aan met 8 stemmen verdeeld over manuaal en pedaal.557
De prijs bedroeg ƒ 5.250,—, te vermeerderen met de kosten van logies van het
personeel. Pels bood van Meurs een provisie aan van 5%.
Het instrument was
voorzien van een elektrische windmotor en het was mogelijk in plaats van de Vox
Celeste een Mixtuur te disponeren.
Pels vermeldde in zijn aanbod niets
over de bestemming van dit orgel. Van Meurs schreef op deze offerte echter ‘Assen’.
In het licht van verdere ontwikkelingen ga ik (Jaap Brouwer) er van uit, dat
hij dit orgel in gedachten had voor de Christelijke Gereformeerde kerk aan de
Kanaalstraat.
Deze gemeente had ook al eens een aanbod van Meek gekregen
voor een orgel in bruikleen, maar dat aanbod werd afgewezen: ’De kerk is
geen toonzaal’.558
De offerte van Pels kwam
echter te laat, want op 5 juli 1943 had de gemeente al een contract met Spiering
afgesloten voor de levering van een gebruikt mechanisch orgel met nieuwe kast en
nieuw front voor f 2.000,--.
Het instrument zou acht maanden later geleverd
worden, maar de Tweede Wereldoorlog zorgde voor de nodige vertraging. Van Meurs
werd pas na de aanbesteding als adviseur aangesteld.559
Zijn rol zal dan ook beperkt zijn gebleven tot de eindkeuring en misschien
eventuele begeleiding tijdens de opbouw.
Dispositie
Manuaal (C-f''')
Prestant | 8' (C-E, hout, open af F in front) |
Holpijp | 8' |
Gamba | 8' (C-H in Holpijp) |
Vox Celeste | 8' (af c°) |
Prestant | 4' |
Octaaf | 2' |
(open plaats voor een Mixtuur) | |
(open plaats voor een Bourdon) |
Provinciale Drentsche en Asser courant
13-08-1945, 20-08-1945
1954:
In maart vraagt de president van de rechtbank in Assen of de rechtbank het
kerkgebouw misschien voor een jaar kan huren. Dit in verband met de bouw van een nieuw
gerechtshof.
De kerkenraad heeft daar wel oren naar. Men wordt het eens voor
ƒ 4.250,-per jaar, alles inbegrepen. Dit nieuws haalt zelfs de landelijke pers.
Een der
rechters is nogal kouwelijk van aard. In overleg met de Rijksgebouwendienst
worden twee extra grote olie gestookte kachels in de kerk geplaatst. Dit heeft
echter tot gevolg dat de luchtvochtigheid zeer laag wordt en dat blijkt funest voor
het orgel te zijn.
Het orgel wordt gedemonteerdtijd en tijdelijk opgeslagen. Voortaan wordt de zang
door een op de galerij geplaatst luidsprekerorgel begeleid.
De organiste,
Janny van Dalen, ziet een kans om
bij de komende restauratie het orgel uit te breiden met een
Mixtuur en een Roerfluit.
De Rijksgebouwendienst heeft een vergoeding van
de restauratiekosten toegezegd. Haar verzoek wordt afgewezen.
Als de rechtbank
vertrekt duurt het nog tot mei 1956 voor het orgel weer in gebruik kan worden
genomen.
De kosten, die geheel door de Rijksgebouwendienst worden vergoed,
bedragen ƒ 2.475,-. (03)
Nieuwsblad van het Zuiden 03-06-1954, Provinciale Drentsche en Asser courant
03-06-1954
1972:
Er wordt een orgel gekocht van de Rehobothkerk in Watergraafsmeer. Dit is een
sterk gewijzigd orgel van de orgelmaker Witte. Het orgel werd oorspronkelijk
gebouwd in 1873 voor de Prinsenkerk in Rotterdam.
Orgelmaker W. Boegem demonteerd
het orgel en de onderdelen worden opgeslagen in
Amstelveen en Assen. Er wordt echter geen gebruik gemaakt van deze onderdelen. Waar
het
orgel is gebleven is onduidelijk. (04)
1980: De
kerkelijke gemeente verhuist naar de Bethelkerk (voormalige Joodse Synagoge en Gereformeerd Vrijgemaakte kerk) en
laat daar een nieuw orgel bouwen door Kaat en Tijhuis. Het is onbekend wat er
met het Spieringorgel gebeurde.
De oude kerk wordt afgebroken om plaats te maken voor woningbouw.
Oude kerkgebouw
(Inmiddels afgebroken) (05)
Noten: