Bovensmilde Hersteld Gereformeerde kerk
Kerk
Deze synodaal gereformeerde kerk
werd in 2020 verkocht aan de Hersteld Gereformeerde kerk
2021: Het bestaande orgel was inmiddels grotendeels verwijderd
en men besloot tot aankoop van een pijporgel dat een tijd in opslag had gelegen
en was opgekocht door Evert Lamberink bij Hardenberg.
Dit orgel heeft een
bewogen geschiedenis en is oorspronkelijk gebouwd door Jan Proper voor de
Gereformeerde kerk in Oosterend op Texel.
Historie van het
Proper-orgel
1908: Jan Proper plaatst een eenklaviers orgel met mechanische
toetstractuur en een pneumatische registertractuur.
Dispositie:
Prestant 8', Bourdon 16', Roerfluit 8', Gamba 8' (C-B gecombineerd met Roerfluit),
0ctaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Cornet IV discant.
Aangehangen pedaal
In
de Texelsche Courant van 23 april 1908 staat het volgende bericht: 'In
de Gereformeerde kerk alhier werd Maandagavond het nieuwe kerkorgel in gebruik
genomen. De fabrikant, de heer J. Proper te Kampen, heeft haar een degelijk,
welluidend instrument geleverd. Voor zoover het orgel door deskundigen werd
onderzocht en beluisterd, is hun oordeel over inhoud, vorm en geluid alleszins
gunstig.'
Foto:
Jan Korpershoek
https://reliwiki.nl/index.php/Oosterend_(T),_Peperstraat_9_-_Gereformeerde_Kerk
door
1959: Het orgel wordt door
de fa. Fonteyn & Gaal uitgebreid met een tweede klavier op nieuwe pneumatische
laden.
Dispositie
Manuaal I |
Manuaal II |
Pedaal |
|
|
Prestant 8,' |
Gamba 8' (deels nieuw) |
Subbas 16' (deels nieuw, deels oude Bourdon 16') |
|
|
Bourdon 8' (nieuw) |
Roerfluit 8' |
Gedekt 8' (transmissie. Subbas 16' + 12 pijpen oude Boudron 16') |
|
|
Octaaf 4' |
Fluit 4' |
|
|
|
Nachthoorn 2' (nieuw), |
0ctaaf 2' |
|
|
|
Mixtuur 1 1/3 (nieuw), |
Sesquialter III (nieuw) |
|
|
|
De tractuur is na deze ombouw geheel elektro-pneumatisch.
1990-2005: De organist van de kerk Hans de Goede voegt een Roerfluit 4'
toe aan Manuaal I op een aparte windlade achter het front. Het pijpwerk is van
orgel uit het klooster Sint Josephsburg te Eindhoven door Verschueren (1960)
2005: De kerk wordt gesloten en het orgel verkocht aan de
Stichting Orgelfront Den Hoorn.
2006-2007: Charles Janko
verplaatst het orgel naar zijn atelier aan de Witteweg te Den Hoorn. (Texel); De
orgelkas wordt ingekort. Er worden nieuwe ornamenten in Proper-stijl gemaakt bij de
pijpvoeten van de midden- en zijtorens, die in 1908 vanwege kostenbesparing niet
werden geplaatst. De orgelkas werd overgeschilderd en gerestaureerd. Ook worden verschillende marmerimitaties
aangebracht.
Foto:
https://www.orgelsite.nl/den-hoorn-texel-atelier-charles-janko/
2008: orgelmaker
Sander Booy voert een herintonatie uit.
Het pijpwerk dat door het opschuiven in 1959 niet meer op de
juiste plek stond is teruggeschoven naar zijn oorspronkelijke plaats. Enkele pijpen
werden nieuw bijgemaakt.
In een aantal gevallen werd gebruik
gemaakt van pijpwerk uit eigen voorraad uit ongeveer dezelfde tijd als het
Proper pijpwerk.
Het orgel is geherintoneerd op basis van kleinere voetgaten
en opnieuw aanbrengen van de in 1959 weg gevijlde kernsteken.
Dispositiewijzigingen:
- de Nachthoorn 2′ van Manuaal I werd omgewisseld met de Octaaf 2′
van Manuaal II
- de Mixtuur wordt verwijderd
- de Sesquialter wordt samengesteld uit het 2 2/3′ koor van de
Mixtuur en het 2 voets koor uit de voormalige Sesquialter wordt omgewerkt tot 1
3/5′
- Op wens
van de opdrachtgever is tijdelijke een gebruikte Dulciaan 8′ geplaatst op de plek
van de voormalige Sesquialter II.
Dispositie
Manuaal I |
Manuaal II |
Pedaal |
|
|
Prestant 8,' |
Gamba 8' (deels nieuw) |
Subbas 16' (deels nieuw, deels oude Bourdon 16') |
|
|
Bourdon 8' (nieuw) |
Roerfluit 8' |
Gedekt 8' (transmissie. Subbas 16' + 12 pijpen oude Boudron 16') |
|
|
0ctaaf 4' |
Fluit 4' |
|
|
|
Octaaf 2' |
Nachthoorn 2' (nieuw), |
|
|
|
Sesquialter II |
Dulciaan 8' (tijdelijk) |
|
|
|
2017: Na het overlijden van Charles Janko wordt het orgel opgeslagen.
2020/2021: Het orgel wordt op Marktplaats te koop
aangeboden en komt in het bezit van Evert Lamberink uit Rheeze bij Hardenberg. Hij bouwt het orgel
thuis weer op.
Op manuaal I wordt op een nieuwe lade een Trompet 8' en een
Mixtuur toegevoegd.
Op manuaal II worden een Dulciaan 8' en
een Sesquialter 2 sterk op een nieuwe verhoogde lade achter de
frontpijpen toegevoegd.
Hij plaatst het orgel daarna in Bovensmilde. De klaviatuur
die was
geplaatst aan de zijkant van het orgel wordt nu verhuisd naar de kerkzaal.
Dispositie
Manuaal I |
Manuaal II |
Pedaal |
|
|
Prestant 8' |
Gamba 8' |
Subbas 16' (deels nieuw, deels oude Bourdon 16') |
|
|
Bourdon 8' |
Roerfluit 8' |
Gedekt 8' (transmissie. Subbas 16' + 12 pijpen oude Bourdon 16') |
|
|
0ctaaf 4' |
Fluit 4' |
|
|
|
Octaaf 2' |
Nachthoorn 2' |
|
|
|
Sesquilteal II |
Sesquialter II (nieuw) |
|
|
|
Mixtuur (nieuw) |
Dulciaan 8' (nieuw) |
|
|
|
Trompet 8' (nieuw) |
|
|
|
|
Foto: Evert Lamberink
2022:
Orgelmaker Ide Boogaard verzorgde de intonatie en de stemming.
Bronvermelding:
- E-mail uit 2004 met foto's door Jans Vrieling uit Smilde
- Boek: R. Walsma: Herziene en uitgebreide werklijst Properorgels,
Leeuwarden, 2011
- www:
http://www.orgbase.nl/scripts/ogb.exe?database=ob2&%250=1007694&LGE=NL&LIJST=lang
- www:
http://www.sanderbooij.com/projecten/den-hoorn-atelier-aan-de-witteweg/
-
https://www.orgelsite.nl/den-hoorn-texel-atelier-charles-janko/
-
https://reliwiki.nl/index.php/Oosterend_(T),_Peperstraat_9_-_Gereformeerde_Kerk