Orgel
1896: Volgens onderstaand krantenbericht wordt voor deze
uitvoering een harmonium gehuurd. In de kerk is blijkbaar nog geen orgel aanwezig.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 27-11-1896
1901: Orgelmaker Jan Proper uit Kampen plaatst een orgel.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 29-06-1901, 23-07-1901
1908:
Het
door Proper in 1901 geplaatste orgel voldoet niet. Proper plaats een nieuw orgel
of bouwt het bestaande orgel om. Het orgel heeft zeven registers en kegelladen.
Jan Proper bespeelt het orgel tijdens de ingebruikname.
Provinciale Drentsche en Asser courant 21-01-1908
1922:
Het orgel wordt gerestaureerd. Toegevoegd worden een Violoncel 8' en een Viola da
Gamba 8'. De Bourdon 16' wordt verbeterd en het orgel krijgt een nieuwe
windlade.
Provinciale Drentsche en Asser courant 20-02-1922
1938: Op 17 mei
vraagt de kerkenraad aan Reil om met een voorstel te komen voor een schoonmaak.
Op 31 mei komt Reil met een voorstel
dat bijna 1000 gulden kost:
-
Schoonmaak en verhelpen van diverse gebreken
- Pijpen opvormen,
intonerene en stemmen
- Registerknoppen en regeisterplaatjes vervangen
-
Afregelen van het klavier
- Nieuwe windmachine installeren
- Toevoegen van een Trompet 8' op aparte windlade of
in plaats van de huidige Fluit 4'
- Toevoegen
van een zelfstandig pedaal met de baskant van de Bourdon 16' van het manuaal. De
discant blijft gehandhaafd op het manuaal. Pedaalkoppel toevoegen.
In een
brief van 10 augustus schrijft de
kerkenraad aan Reil dat ze niet ingaan op het voorstel. Wel
dient Reil langs te komen voor stemmen en kleine reparaties.
1938:
Organist H. Geuchies viert zijn 30-jarig jubileum.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 15-12-1938
1941: In een brief van 11 januari schrijft
de kerkenraad dat er voor een restauratie van het orgel ook een offerte is aangevraagd bij een andere orgelmaker en of Reil zijn offerte uit 1938 kan
heroverwegen. (04)
Op 28 januari schrijft Reil een nieuw
voorstel met een restauratie voor 500
gulden:
-
schoonmaak
- Hinderlijke rammel in de mechaniek verhelpen
- Pulpeten
vervangen door een koperen plaat
- Blaasbalg winddicht maken
-
Herintonatie en de Bourdon 16' goed sprekend maken
- Fluit 4' vervangen
door een Mixtuur/Cornet
Op 24
februari schrijft de kerkenraad in een brief aan Reil,
dat het voorstel is geaccepteerd.
Op
3 maart bedankt Reil voor het
verlenen van de restauratieopdracht.
Op
8 maart schrijft de kerkenraad een brief met de dispositie van het orgel
en een vraag hoe het logies te regelen. Ook wordt vermeld dat de Octaaf 4' van
een registerplaatje 'Prestant 4' is voorzien, omdat er geen goed plaatje
voorhanden was.
Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Viola di Gamba 8',
Violoncel 8', Octaaf 2', Fluit 4', Prestant 4'.
Op 17 april
schrijft Reil dat hij de restauratie wil beginnen op de volgende maandag. Op 19
mei zijn de werkzaamheden in elk geval afgerond. Reil schrijft dan een
briefje als begeleiding van de nota.
Op 12 juni bedankt H. Geuchies voor
de toezegging van 25 gulden. Dit is een evenredig deel van de beloofde 10% provisie.
Het orgel functioneert goed, alleen schiet de koppeling wel eens los en zijn
enkele cornetpijpen ontstemd. Direct na de ingebruikname over enkele dagen stuurt
hij een bericht naar 'De Standaard'.
Op
9 september meldt H. Geuchies dat
het orgel goed bevalt maar hij heeft nog wel een aantal opmerkingen: de windmotor bromt, de koppel schiet regelmatig los,
er zijn loszittende naamplaatjes. Ook
vraagt hij naar zijn 10% provisie.
Op
24 november schrijft H. Geuchies of Reil kan langs komen vanwege het piepen
van de windmotor. (04)
1942: Organist
H. Geuchies viert zijn 40-jarig jubileum als onderwijzer.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 29-04-1942
1951: Volgens een
brief van de kerkenraad van 7 maart
aan Reil zijn er plannen om het orgel te verplaatsen. Ook wordt er geïnformeerd naar de kosten van een
zelfstandig pedaal en
de plaatsing van het orgel in een nis.
Op 14 maart 1951 beantwoordt Reil de brief en
geeft aan dat de verplaatsing van het orgel 780 gulden gaat kosten. Voor het toevoegen
van een pedaal geeft hij drie mogelijkheden: aangehangen (1015 gulden', transmissie
van de Bourdon 16' van het manuaal ( 1739 gulden) en een zelfstandig pedaal met
een Subbas 16' (3340 gulden). Het plaatsen van een orgel in een nis ontraadt sterk
hij. (04)
Organist H. Geuchies krijgt een eremedaille in
goud.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 28-04-1951
1952: In een
brief van 16 februari vraagt
de kerkenraad aan Reil om het orgel te inspecteren vanwege vaak voorkomende
problemen.
Op 7 april komt het antwoord
van Reil. Naast de onderhoudswerkzaamheden stelt hij ook voor om de Gamba 8' om
te bouwen tot een Nasard 2 2/3'
Dispositie zoals door de werknemer Baardewijk van Reil genoteerd in 1952:
Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Gamba 8', Cello 8', Octaaf 4', Fluit 4',
Octaaf 2', Mixtuur/Cornet
Ansicht (02)
1953: De kerk wordt verbouwd en vergroot.
Reil geeft in een
brief van 14 september aan dat hij nog een keer in de kerk wil kijken als
alle werkzaamheden zijn voltooid of het orgel genoeg capaciteit heeft voor de
grotere kerk. Hij stelt voor een Trompet 8' toe te voegen voor 1100 gulden.
In een brief van 24 september
schrijft Reil dat hij conform het
aanbod van 10 september voor
1286 gulden het orgel gaat restaureren. De week daarop zullen delen van het orgel
worden gedemonteerd en meegenomen naar de wekplaats in Heerde. Voor f 950,- kan
een zelfstandig pedaal worden toegevoegd met gebruikmaking van de Bourdon 16'
van het manuaal.
De volgende werkzaamheden worden tenslotte uitgevoerd:
-
Algehele schoonmaak
- Vlakken van de ventielen en opnieuw beleren
-
Restauratie van het walsbord en vernieuwen van de trekdraden en trekarmen
-
Invoeren van de klaviatuur en lopend maken
- Verbeteren handpomp (04)
1974:
Het orgel heeft nog steeds geen pedaalklavier. In een brief
van Reil van 1 april biedt Reil aan voor f 1920,- een aangehangen pedaal toe te
voegen. (04)
1981: Op 2
september schrijft de Orgelbouwadviescommissie van de Gereformeerde
Organisten Vereniging (GOV) dat ze een advies willen uitbrengen over het orgel
in de oude kerk. Is dit geschikt voor de nieuwe kerk?
Op 25 september wordt
er een overeenkomst tussen de GOV en
de bouwcommissie getekend. (06)
Tekening van vermoedelijk Tibbe Heidinga. De tekening werd niet met het rapport
meegestuurd. (klik op de afbeelding voor een vergroting)
1982: Er wordt een nieuwe kerk gebouwd. In de kerkzaal zijn ongeveer driehonderd zitplaatsen.
Op 3 februari stuurt de GOV het rapport
naar Dwingeloo. Het orgel is onderzocht op 17 november en het rapport is gemaakt
in januari 1982 door H.R. Smedema en T. Heidinga.
Eerst wordt de dispositie
beschreven met daarbij de opmerking dat er geen pedaal aanwezig is. Als
bnouwjaar wordt aan 1910 gedacht en de bouwer zou A.S.J. Dekker uit Goes kunnen
zijn. Het orgel heeft mechanische sleepladen. De onderhoudstoestand is redelijk.
De windlade heeft vermoedelijk binnenkort groot onderhoud nodig. De
mogelijkheden zijn beperkt. Van d 8 regsiters zijn er 4 op 8-voets basis. Het
orgel is voor de bestaande kerk te klein. Door de dicht aaneengelsoten houdten
pijpen achter het front is de klankuitstraling verre van optimaal. Het orgel
heeft een mechanische suboctaafkoppel in het klein octaaf.
Het ontwerp van de
nieuwe kerk is goed voor gesproekn woord maar zeer slecht voor muziek. Er is
maar een geschikte plek in de kerkvoor een orgel qua hoogte. De raampartij in
het oosten zal zorgen voor ontstemmingen.
Gezien de akostiek van de kerk is
een orgel met Hoofdwerk, Onderpositief en zelfstandig pedaal van ongeveer 20
stemmen het beste. Misschien zijn delen van het bestaande orgel bruikbaar.
Volgens een mededeling zou het orgel uit een Doopsgezinde kerk in Rotterdam
komen en uit het begin van de 19e eeuw stammen. Een bouwjaar rond 1900 is
waarschijnlijker. De orgelkas is van vurenhout. Er is geen houtworm
geconstateerd. De windlade is gemaakt van eikenhout en heeft later een verend
slepensysteem gekregen.
Er is een magzijnbalg met twee schepbalgen. De
handbediening De windkablen lekken. De winddruk is 65 mm. is nog aanwezig. De
tractuur is in goede staat.
Op 3
februari schrijft de GOV naar het Dienstencentrum van de Gereformeerde
Kerken over het slechte ontwerp van het kerkgebouw. Tjibbe Heidinga wil graag
eens overleg plegen omtrent de
manier van bouwen van kerken met Gierveld. (06)
Op 10 februari
vraagt de Orgelcommissie aan Reil of zij het orgel uit de oude kerk kunnen
demonteren. Is het mogelijk het orgel tijdelijk op te slaan en weer op te bouwen
in de nieuwe kerk? Moet het worden vergroot?
Het oude orgel wordt door Reil
op 15 februari gedemonteerd. Zie stembrief.
Op 8 maart brengt Reil een
offerte uit. Er worden drie
mogelijkheden geschetst:
Men besluit voorlopig geen nieuw orgel te laten bouwen en er wordt een
luidsprekerogel geplaatst.
1983: Op
9 november stuurt de GOV een nota
van f 533,76 voor het advieswerk. (06)
1989: Op 4 april
zegt de GOV toe advies te willen geven voor de aanschaf van een nieuw orgel. De
overeenkomst wordt getekend op 12
april. (06)
De kerk krijgt een erfenis van predikant Ds.
D. Bremmer die van 1959 tot 1965 predikant in Dwingeloo was. Het bedrag wordt
toegevoegd aan het orgelfonds.
Reformatorisch Dagblad, 29 april 1989, p. 2
Op 15 juni brengt de GOV een rapport
uit over de aanschaf van een nieuw orgel. Het rpport is geschreven op basis van
een overleg op 17 mei tussen vier leden van de plaatselijke orgelcommissie en
twee leden (Ronnern en Smedema) van de GOV.
In de nieuwe kerk is tot nu toe
gebruik gemaakt van een luidsprekerorgel. Er is nu f 240.000,- beschikbaar voor
de aanschaf. Een eis is dat de speeltafel van het orgel zich aan de linkerkant
van de orgelkast moet bevinden gezien vanuit de kerkzaal.
Uit de beschrijving
van de kerkzaal blijkt dat het ontwerp van de zaal is verbeterd ten opzicht van
de eerste plannen. Er is al een orgelbalkon aanwezig. Tijdens het gesprek blijkt
dat er al een aantal offertes is uitgebracht. Er zijn offertes van Pels & van
Leeuwen, Nijsse, Mense Ruiter en Sicco Steendam. Uit 1982 liggen er nog offertes
van Reil en Kaat & Tijhuis.
De orgelcommissie heeft een voorkeur voor de
offerte van Nijsse. Deze voorkeur lijkt gebaseerd te zijn op de gunstige
verhouding tussen de kosten en de grootte van het instrument. Een andere rol
speelt het ontwerp van de orgelkas. men heeft de voorkeur voor een 'modern'
ontwerp. Het ontwerp van Ruiter vond men te klassiek. Meer waardering was er
voor het ontwerp van Pels & van Leeuwen.
De orgelcommisie van Dwingeloo wil
nog voor de zomervakantie advies uitbrengen aan de kerkenraad. De adviseurs van
de GOV vinden deze tijd te kort en kennen het werk van orgelmaker Nijsse niet
goed genoeg.
De offerte van Steendam wordt niet beoordeeld omdat de
plaatselijk orgelcommissie onvoldoende kenneis had van zijn werk en daarom de
offerte terzijde heeft gelegd.
Daarna worden de drie overblijvende offertes
beoordeeld.
Pels & van Leeuwen: orgel met Hoofdwerk (9), Bovenwerk (6) en
Pedaal (2). 2 tongwerken, 2 gebombineerde stemmen. Grootste nadeel van het
ontwerp is het Bovenwerk, dat in de lage gedeelten van de kerk nauwelijk te
horen zal zijn.
Nijsse: Hoofdwerk (9), Nevenwerk (6), Pedaal (2). Eén
tongwerk. De schets van het front van het orgel is globaal. Het ontwerp
suggereert een balustrade-orgel met verhoudingen die aan alle kanten rammelen.
Er dient een getailleerd ontwerp gemaakt te worden.
Mense Ruiter: Ontewerp
met Hoofdwerk en Rugwerk. Dit ontwerp is het beste voor de kerk en kan worden
gewijzigd naar een ontwerp met meer moderne kenmerken.
De GOV stelt dat het
een riskante onderneming is f 240.000,- uit te geven zonder een gedegen
onderzoektraject.
Op 19 september
stuurt de GOV een noar van f 585,74 voor de advieskosten. (06)
1991: Aan de orgelmaker A. Nijsse & Zonen uit Wolphaartsdijk wordt opdracht verleend
tot de bouw van een orgel met
twintig stemmen.
De ingebruikname is op 5 juli 1991. Het wordt tijdens de
ingebruikname bespeeld door de plaatselijke organisten en door orgelmaker René Nijsse.
De zangvereniging 'Halleluja' verleent ook haar medewerking. Er is geen
orgeladviseur bij de bouw betrokken en ook een officiële
eindkeuring wordt niet uitgevoerd
Dispositie:
Hoofdwerk | Nevenwerk | Pedaal | |||
Bourdon | 16' | Holpijp | 8 | Subbas | 16' |
Prestant | 8' | Gamba | 8' | Open fluit | 8' |
Roerfluit | 8' | Prestant | 4' | Fagot | 16' |
Octaaf | 4' | Roerfluit | 4' | ||
Fluit | 4' | Nasard | 2 2/3' | ||
Quint | 2 2/3' | Fluit | 2' | ||
Octaaf | 2' | Sesquialter | II | ||
Cornet | V | ||||
Mixtuur | III-IV | ||||
Trompet | 8' |
Bronvermelding: