Dwingeloo, Gereformeerde kerk
Kerk
De Gereformeerde kerk van Dwingeloo is gesticht op 27 maart 1835.
Foto (10)
Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 2 november
2023
- J.S. Bach (1685-1750):
Fuga in G BWV 576 Registratie:
Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2',
Mixtuur Pedaal: Subbas 16', Fluit 8', Pedaakoppel
- Piet Rippen:
Koraal, variaties en finale over 't Jaar heeft haast zijn loop volbracht
Koraal: Manuaal I Prestant 8' Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8'
Variatie 1:
Manuaal II Holpijp 8', Roerfluit 4'
Variatie 2: Manuaal I Prestant 8,
Roerfluit 8' Manuaal II: Holpijp 8', Roerfluit 4' Pedaal: Subbas 16', Open Fluit
8'
Variatie 3: Manuaal II: Roerfluit 4, Prestant 4'
Variatie 4: Manuaal I:
Prestant 8', Octaaf 4'
Variatie 5: Manuaal II: Holpijp 8', Gamba 8' Pedaal:
Subbas 16'
Variatie 6: Manuaal II: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4',
Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8, Pedaalkoppel
Koraal: Manuaal II: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3',
Octaaf 2', Mixtuur, Trompet 8' Pedaal: Subbas 16', Open Fluit 8, Fagot 16'
Pedaalkoppel
Orgel
1896: Blijkbaar wordt voor de
zangnummers een harmonium gehuurd. In de kerk is nog geen orgel aanwezig.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 27-11-1896
1901: Plaatsing van een orgel door J. Proper uit Kampen. (1)
Provinciale
Drentsche en Asser courant 29-06-1901, 23-07-1901
1908: Plaatsing
door Proper van een nieuw orgel met kegelladen. Misschien was het in 1901
geplaatste orgel tweedehands of een harmonium.
Provinciale Drentsche en Asser courant 21-01-1908
1922:
Restauartie van het orgel. Toegevoegd worden een Violoncel 8' en een Viola da
Gamba 8'. De Bourdon 16' wordt verbeterd en het orgel krijgt een nieuwe
windlade.
Provinciale Drentsche en Asser courant 20-02-1922
1924: Reparaties door H. Thijs uit Harenermolen
1929: Schoonmaak door H. Thijs.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 09-11-19331938: Op 17 mei
vraagt de kerkenraad aan Reil om met een voorstel te komen voor een schoonmaak.
Op 31 mei komt Reil met een voorstel van bijna F1000,= (blz.
01 en
02) en stelt het volgende voor:
-
Schoonmaak en verhelpen van diverse gebreken
- Pijpen opvormen,
intornatie en stemmen
- Registerknoppen en plaatjes vervangen
-
Afregelen klavier
- Nieuwe windmachine
- Toevoegen van een
trompet 8' op aparte windlade of ipv. de huidge fluit 4'
- Toevoegen
van een vrij pedaal met de baskant van de Bourdon 16' van het manuaal. De
discant blijft gehandhaafd op het manuaal. Pedaalkoppel
In een
brief van 10 augustus schrijft de
kerkenraad aan Reil dat ze niet ingaan op het voorstel van Reil. Wel
dient Reil langs te komen voor stemmen en kleine reparaties.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 15-12-1938
1941: In een brief van 11 januari schrijft
de kerkenraad dat er voor een restauaratie van het orgel ook offerte in
aangevraagd bij een andere orgelmaker en of Reil zijn offerte uit 1938 kan
heroverwegen.(09)
Op 28 januari schrijft Reil een nieuw
voorstel met een restauratie voor
F500,=. De volgende werkzaamheden worden o.a. voorgesteld:
-
schoonmaak
- Hinderlijke rammel mechaniek verhelpen
- Pulpeten
vervangen door een koperen plaat
- Blaasbalg winddicht maken
-
Herintonatie en Bourdon 16' goed sprekend maken
- Fluit 4'- vervangen
door een Mixtuur/Cornet
Op 24
februari schrijft de kerkenraad een brief aan Reil,
dat het voorstel is geaccepteerd. Op
3 maart bedankt Reil voor het
verlenen van de restauratieopdracht. Op
8 maart schrijft de kerkenraad een brief met de dispositie van van het orgel
en een vraag hoe het logies te regelen. Ook vermeld men dat de de Octaaf 4' van
een registerplaatje "Prestant 4'" is voorzien, omdat me geen goed plaatje
voorhanden had.
Op 17 april
schrijft Reil dat hij de restauratie wil beginnen op de volgende maandag. Op 19
mei zijn de werkzaamheden in elk geval afgerond. Reil schrijft dan een
briefje als begeleiding van de nota.
Op 12 juni bedankt H. Geuchies voor
de ontvangen Hfl 25,=. Dit is een evenredig deel van de beloofde 10% provisie.
Het orgel functioneert goed, alleen schiet de koppeling wel eens los en zijn
enkele cornetpijp ontstemd. Direct na de ingebruikname over enekele dagen stuurt
hij een bericht naar "De Standaart".
Op
9 september meldt H. Geuchies dat
het het orgel goed bevalt maar heeft nog wel een aantal opmerkingen: De
windmotor bromt, de koppel schiet regelmatig los, loszittende naamplaatjes. Ook
vraagt hij naar zijn 10% provisie.
Op
24 november schrijft H. Geuchies of Reil kan langs komen vanwege het piepen
van de windmotor.(09)
Dispositie:
Bourdon |
16' |
Prestant |
8' |
Holpijp |
8' |
Gamba |
8' |
Cello |
8' |
Octaaf |
4' |
Octaaf |
2' |
Mixtuur |
|
Octaafkoppel |
|
Provinciale
Drentsche en Asser courant 29-04-1942
1951: Er zijn plannen om het orgel te verplaatsen. Zie
brief vanuit de kerkenraad d.d.
07-03-1951. Ook wordt geïnformeerd naar de kosten van een vrij pedaal en
plaatsing van het orgel in een nis. Op 14 maart 1951 beantwoord Reil de brief en
geeft aan dat verplaatsing van het orgel F 780,= gaat kosten. Voor het toevoegen
van een pedaal geeft hij 3 mogelijkheden: aangehangen (F 1015,=), Transmissie
van de Bourdin 16' van het manuaal (F 1739,=) en een volledig vrij pedaal met
een Subbas 16' (F 3340,=) Het plaatsenb van een orgel in een nis wordt sterk
ontraden.(09)
Provinciale
Drentsche en Asser courant 28-04-1951
1952: In een
brief d.d. 16 februari 1952 vraagt
de kerkenraad aan Reil naar het orgel te komen kijken vanwege vaak voorkomende
problemen.
Op 7 april komt het antwoord
van Reil. Naast de onderhoudswerkzaamheden stelt hij ook voor om de Gamba 8' om
te bouwen tot een Nasard 2 2/3'
Dispositie zoals door door werknemer Baardewijk van Reil genoteerd in 1952:
Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Gamba 8', Cello 8', Octaaf 4', Fluit 4',
Octaaf 2', Mixtuur/Cornet
Foto boven: Reliwiki
(04)
1953: De kerk wordt
aanmerkelijk verbouwd. Reil geeft in een
brief van 14 september aan dat hij nog een keer in de kerk wil kijken als
alle werkzaamheden zijn voltooid of het orgel genoeg capaciteit heeft voor de
vergrote kerk. Hij stelt voor een trompet 8' toe te voegen Kosten F1100,=). In
een brief van 24 september 1953
bevestigt Reil de restauaratie en geeft aan dat hij conform het
aanbod van 10 september voor F
1286.= het orgel gaat restaureren. De week daarop zullen delen van het orgel
worden gedemonteerd en meegenomen naar de wekplaats in Heerde. Ook bevat het
aanbod een post voor het maken van een vrij pedaal met de Bourdon 16.= van het
manuaal voor F 950,=
De volgende werkzaamheden worden tenslotte uitgevoerd:
-
Algehele schoonmaak
- Vlakken van de ventielen en opnieuw beleren
-
Restauratie walsbord en vernieuwen trekdraden en trekarmen
- Klaviatuur
opnieuw invoeren en lopend maken
- Verbeteren handpomp(09)
1974: Er is sprake van uitbreiding van het
orgel met een (vrij) pedaal. Zie brief
van Reil d.d. 1 apil 1974(09)
Ca. 1980: Orgel afgebroken en pijpen bij opbod verkocht. (02)
1981: Bouw van een nieuwe kerk. In de kerkzaal zijn ongeveer driehonderd zitplaatsen. Door een
schuifwand te openen naar een belendende ruimte kunnen daaraan nog een kleine honderd
plaatsen toegevoegd worden. Het orgel uit de oude kerk verhuisde niet mee naar de
nieuwe ruimte, maar werd afgebroken. Lange tijd werd een electronicum gebruikt, totdat de
kerk een legaat kreeg met als bestemming een nieuw orgel.
1982: Op 10 februari
vraagt de Orgelcommissie aan Reil of zij het orgel uit de oude kerk kunnen
demonteren.
Het oude orgel wordt door Reil gedemonteerd. Zie
stembrief uit die tijd. (09)
Op 8 maart 1982 brengt Reil een offerte (blz.
01, 02, 03, 04) uit voor een nieuw orgel in de
nieuwe kerk
1989: Erfenis van de vroegere predikant Ds.
Bremmer
Reformatorisch Dagblad, 29 april 1989, p. 2
1991: Er werd geen adviseur benoemd.
Ten aanzien van de stijl van het te bouwen instrument waren de opdrachtgevers en de
organisten het er over eens dat het een gewoon, modern orgel moest worden zonder
duidelijke relatie met een historisch orgeltype. Bovendien lieten de organisten weten het
op prijs te stellen wanneer de dispositie niet zoveel tongwerken zou bevatten. Stemmen
kost tijd en is lastig. Aan de firma A. Nijsse & Zonen uit het
Zeeuwse Wolphaartsdijk werd vervolgens de opdracht verleend voor de bouw van een orgel met
twintig stemmen. Op vijf juli 1991 kon het in gebruik worden genomen. Het werd bij deze
gelegenheid bespeeld door de plaatselijke organisten en door orgelmaker René Nijsse,
terwijl ook de zangvereniging "Halleluja" acte de présence gaf. Een officiële
eindkeuring werd niet nodig geoordeeld. Het nieuwe instrument is een balustrade-orgel met
de klaviatuur aan de linker zijkant. Van de beide manualen is het tweede manuaal in feite
een "Dwarswerk", dat dwars in het linker deel van de kas, boven de klaviatuur is
geplaatst. In het achterste deel van de kas vinden we het pijpwerk van het Pedaal, met
uitzondering van de Fagot, die op de lade van het Hoofdwerk is geplaatst. Van het pijpwerk
bevat het front dertig procent tin, het pijpwerk op de laden vijftien procent tin. De
orgelkas is gemaakt van massiefblank eikenhout.
Dispositie:
Hoofdwerk |
|
Nevenwerk |
|
Pedaal |
|
Bourdon |
16' |
Holpijp |
8 |
Subbas |
16' |
Prestant |
8' |
Gamba |
8' |
Open fluit |
8' |
Roerfluit |
8' |
Prestant |
4' |
Fagot |
16' |
Octaaf |
4' |
Roerfluit |
4' |
|
|
Fluit |
4' |
Nasard |
2 2/3' |
|
|
Quint |
2 2/3' |
Fluit |
2' |
|
|
Octaaf |
2' |
Sesquialter |
II |
|
|
Cornet |
V |
|
|
|
|
Mixtuur |
III-IV |
|
|
|
|
Trompet |
8' |
|
|
|
|
Berichtje uit
Kerk en muziek 1992-04 van de VOGG
Artikel in de mixtuur nr. 76 1994
Organisten:
Jan Wiechers (1949-1999)
Meppeler Courant 1999-05-21 Klik op de afbeelding voor een vergroting
Uit een boek over de Gereformeerde kerk in Dwingeloo (klik op de afbeelding voor
een vergroting)
Bronvermelding:
- Aantekeningen van Mr. Arie Bouwman uit Eelde
- Boek "Herziene en uitgebreide werklijst Properorgels" door
Roel Walsma april 2011
- Boek: Jan Proper (1853-1922) door Roel Walsma
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Dwingeloo,_Bruges_26_-_Gereformeerde_Kerk_%281842_-_1981%29
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Dwingeloo,_Bruges_26_-_Gereformeerde_Kerk
- Tijdschrift: de Mixtuur 76 januari 1994 Kroniek
- Tijdschrift: De Orgelvriend 1991/11 Orgelbouwnieuws
- Tijdschrift: Organist en eredienst 1992/01 Nieuwe orgels door Bert
Wisgerhof
- Archief orgelmaker Reil
- Boek: G.J. Kok Vaak was het ploegen op de rotsen blz.
273