Eelde Huisorgel Mr. A. Bouman

Fotoreportage van Janco Schout

Het orgel zoals dat nu staat opgesteld in Barneveld

1879: Het orgel is gemaakt door Hermanus ter Hart, orgelmaker te Amsterdam voor de heer P. T. Dekker te Rhoon. Oorspronkelijk had dit huispijporgel 5 stemmen en 288 pijpen. (01)

1884: Het orgel wordt overgeplaatst naar het huis van G. J. Vrijland te Rhoon. (01)

1918: Vanaf 1918 was het in bezit van zijn zoon L. Vrijland te Rhoon. (01)

1942: Het orgel werd door de orgelmaker Th. Strunk te Rotterdam overgeplaatst en vergroot voor Mr. A. Bouman te Amsterdam. (01)

1952: Door de firma Stinkens te Zeist werd het pijpwerk gewijzigd. (01)

1958: Het orgel werd (volgens de heer Bouman voor het eerst in Nederland) voorzien van een elektronisch vrij pedaal (C-d’) instelbaar mf-f-ff; 32’-16’-8’-4’ door H. Meijer te Amsterdam. Ook was een ‘stemknop’ aanwezig. (01)

1962: Herintonatie door de heer Bouman. De dispositie van dit huisorgel, dat nu 8 stemmen heeft met 508 pijpen werd als volgt: (01)

Bas:     Diskant:     Pedaal:
registers van dit elektronisch pedaal zijn naar keuze als 4 voet, 8 voet, 16 voet of 32 voet te gebruiken, in 3 sterktegraden en te schakelen op een grote of kleine luidspreker, monofoon speelbaar. 		 
1. Principaal 8' C - B voortgezet in Bourdon 8' 1. Praestant 8'   1. Praestant 16'
2. Bourdon 8' c - b1 grenen; c2 - f3 eiken, doorboorde stoppen 2. Holpijp 8'   2. Openfluit 8'
3. Roergedekt 4' Grenen, doorboorde stoppen 3. Quintadeen 8' Staan op één sleep, waarop vóór 1974 een Quint 2 2/3', plus een Octaaf 1' stonden; pijpwerk uit 1952. 3. Subbas 16'
4. Parade 2' Frontpraestant (3 kleinste loos) 4. Roerfluit 4' 1952 metaal ipv hout. 4. Trompet 8'
5. Vox Humana 4' Ingezet in 1964 i. p. v. grenen Quintfluit 2 2/3', dubbele conusbekers; gemaakt van de diskant van een Trompet 8' (Vijlen, Limb. Kath. Gebr. Müller, Reifferscheid). 5. Octaaf 2'   5. Schalmei 4'
6. Quintreseptron 4 sterk (02)   6. Terts 1 3/5'   6. Dulciaan 8'
               

Nevenregisters:
Tremulant
Windrukaanwijzer.
Voor het pedaal: mf - f - ff ; 32'- 16'- 8'- 4' ; Stemknop.
Manuaal C - f3. Pedaal C - d'. Winddruk 60 mm. (03)

1964: Wijziging pijpwerk. (01)

1974: Wijziging pijpwerk. Het verwijderde Ter Hart-pijpwerk bleef bewaard en werd door Bouman in het verleden aan Sicco Steendam meegegeven. (01)

19xx: Dhr. Bouman heeft op een gegeven ogenblik de elektronische toevoegingen weer verwijderd. Het is op dit moment niet bekend wanneer hij dit deed. (03)

1998: Mr. A. Bouman overlijdt. Het huisorgel stond ten tijde van zijn overlijden nog in zijn huis te Eelde, maar moest snel worden verkocht.
Teus den Toom heeft daarin bemiddeld. Het instrument is verkocht aan dhr. Westeneng in Barneveld. Sicco Steendam heeft het orgel uit Eelde weggehaald.(03)

Op het moment van Bouman’s overlijden had het instrument de volgende dispositie:
Links Rechts
Principaal 8’ Prestant 8’
Bourdon 8’ Holpijp 8’
Roergedekt 4’ Roerfluit 4’
Vox Humana 4’ Octaaf 2’
Parade 2’ Quinadeen 8’
Quintreseptnon 4 st. Terts 1 3/5’

Manuaalomvang C-f’’’, winddruk 60 mm.
De panelen in de onderkast waren vervangen door dun textiel.
De windzicht aan de rechterkant was vastgezet.
De magazijnbalg was voorzien van een nieuw ventiel.

Het secretaire-orgel werd door Sicco Steendam weer in oude staat teruggebracht. Voor wat betreft het pijpwerk is gebruik gemaakt van enig origineel pijpwerk, uit de voorraad bij Steendam. Ontbrekend materiaal wordt nieuw vervaardigd. Ook wa het mogelijk gebruik te maken van Ter Hart-pijpwerk van onbekende herkomst, afkomstig uit de werkplaats van de orgelbouwer J.J. Harkema (1925-1994) uit Zuidhorn. (03)

Dispositie na de restauratie:

Prestant 8' b/d gr. oct. comb. holpijp 8'
Holpijp 8' b/d
Fluit 4' b/d
Octaaf 2' b/d
Quint 3' b
Sesquialter 2st. d

Het instrument werd met een concert door Dick Sanderman op 25 maart 2000 in gebruik genomen. Uitgevoerd werden enkele kerksonates van Mozart (met strijkers), een vioolsonate van Bach en een orgelconcertje van Stanley. Orgelsolo: een koraalpartita van Pachelbel en een variatiereeks van Mozart. (04)

2003: Het instrument is inmiddels verkocht aan een particulier in Barendrecht. (13)

Noten

  1. Gesprek van W.D. van der Kleij met Mr. A. Bouman in zijn huis aan de Paulus Potterweg 4 in Eelde.
  2. Op een in 1952 gemaakte kantsleep geplaatste Cymbel, waarvan de samenstelling in 1962 werd gewijzigd. Samenstelling is nu:
    C 2/5 1/3 1/7 1/9
    F 2/3 2/5 2/9 1/7
    C 4/5 2/3 2/7 2/9
    G 1 1/3 4/5 4/9 2/7
    d1 1 1/3 4/5 4/7 4/9
    a1 1 3/5 1 1/3 8/9 4/7
    e2 1 3/5 1 1/3 1 1/7 8/9
    b2 1 7/9 1 3/5 1 1/3 1 1/7
  3. Informatie verkregen van Dick Sanderman d.d. 17-05-1999 en Sicco Steendam in 1999 en 2000
  4. Informatie via de internetdiscussielijst Organist door Dick Sanderman in april 2000.
  5. E-Mail van Janco Schout d.d. 25-8-2003

Fotoreportage van Janco Schout in Barendrecht (05)