Een, Gereformeerde kerk

Kerk
De gemeente werd gesticht op 19 januari 1845. (01)


Ansichtkaart

Orgel

1911: In de kerkenraadsvergadering van 2 mei wordt een voorstel uit Zaandam terzijde gelegd. Deed Flentrop een aanbieding? (08)

1917: In de kerkenraadsvergadering van 20 maart wordt in de rondvraag aan de orde gesteld of er een orgel moet komen.
Op 8 september komt hoofdonderwijzer Hoogsteen naar de vergadering voor het bestellen van een orgel. Besloten wordt om dit op te dragen aan onderwijzer Venema.
Op 28 september wordt meegedeeld dat het orgel aanstaande zondag voor het eerst zal worden bespeeld en op woensdag zal het orgel worden ingewijd. (08)

1918: Op 17 februari wordt een muziekboek voor f 3,00 en een 'Bijbel en zangboek' voor f 4,00 aangeschaft en op 23 april een orgelbankje voor f 8,50.
Op 18 juni wordt f 72,50 betaald voor het orgel. (07)

1919: 20 jan 1919 Venema orgelspelen f 10,00. Dit wordt ook besproken in de kerkenraadsvergadering van 29 januari. Hij krijgt een gratificatie voor zijn uitstekende orgelspel.
9 maart orgel nagezien, nieuwe tongen
11 augustus Orgel naar Meek Assen f 7,50, Orgel opgehaald van Assen f 7,50, Huur voor wagentje Kramer f 1,00
25 juli Gordijnroeden voor orgel f 0,25, 20 december orgel herstellen f 25,00 (07) (08)

1920: januari Venema orgelspelen f 10,- Assies orgelspelen f 5,- 6 maart 4 uur werkloon hekwerk? orgel .... f 1,80
Kerkenraadsvergadering 22 januari: Organist Venema vertrekt naar Haulerwijk en krijgt eervol ontslag en een gratificatie van f 10,-  Als opvolger wordt de huidige hulporganist dhr. Assies benoemd. Hij krijgt f 5,-
12 december Zangbundel voor orgel f 3,30, twee lampen bij het orgel f 10,10 
Op 24 december komen de lampen bij het  orgel ter sprake in de kerkenraadsvergadering. (07) (08)

1921: 5 januari: Organist Assies krijgt een gratificatie van f 15,-
7 september: Men besluit om de orgelzolder? te vergroten en ook dient er een gordijn te komen.

1922: Op 3 mei wordt een brief over de gezangenkwestie behandeld. Men besluit een bundel aan te schaffen. (05)

1924: In de kerkenraadsvergadering van 26 maart wordt besloten een orgelcommissie op te richten. Deze bestaat uit P. Kremer en R. Assies en krijgt als taak financiën te vinden voor de aanschaf van een orgel. (05)

1925: In de vergadering van 3 februari wordt besloten dat de orgelcommissie in een volgende vergadering verslag zal uitbrengen over het eerste jaar
Op 4 maart brengt de orgelcommissie verslag uit, maar de notulen beperken zich tot de vermelding dat er inmiddels een spaarboekje is. (05)

1926: Op 6 oktober wordt besloten het restant van de collecte voor het avondmaalsstel te storten in het orgelfonds. Assies zal gaan optreden als organist.
Op een vergadering wordt gemeld dat de orgelcommissie f 37,05 aan rente heeft ontvangen. Er moet dus al aardig wat bij elkaar gespaard zijn, of is de rente van een ander fonds bijgeschreven? (05)

1928: In de vergadering van 1 februari wordt door Kremer van de Orgelcommissie meegedeeld dat het fonds nu 230 gulden in kas heeft. De rente uit het vorige bericht lijkt dus aan de hoge kant!
Op de gemeentevergadering van 18 juni wordt besloten een galerij in de kerk te makn, mits de kosten niet hoger worden dan f 300,-
Op 5 september komt de aanschaf van het orgel weer ter sprake. Wat gaat een orgel kosten en levert het huidige orgel nog wat op?
Op 12 september wordt de orgelcommissie gevraagd prijsopgave te vragen voor de aanschaf van een orgel en advies in te winnen of een pijporgel wenselijk is.
Op 28 september komt een orgel uit Haren in beeld. Kremer van de Orgelcommissie leest een brief voor van orgelmaker Leemhuis over het dit orgel. Hij geeft een gunstig advies voor aanschaf.
De prijs bedraagt f 400,- De kosten van overplaatsing bedragen f 250,- De Orgelcommissie heeft f 300,-  in kas en komt nog f 350,-  tekort.
Bij de stemming zijn 4 leden voor en 3 stemmen blanco. Het voorstel wordt geaccepteerd. Op 2 oktober wordt een gemeentevergadering gehouden voor de definitieve beslissing.
Op de gemeentevergadering geeft R. Assies uitleg wat de commissie tot nu toe heeft gedaan. Het orgel is in Haren bezocht en bespeeld. Zowel het oordeel van de orgelmakers Holtman & Leemhuis als dat van muziekhandel Meek uit Assen is gunstig. Na wat discussies heen en weer over de galerij wordt het voorstel van de orgelcommissie goedgekeurd. Er zal nog een keer de gemeente rond gegaan worden om geld in te zamelen.
Op de vergadering van 11 oktober wordt de rondgang geakkordeerd. (05)
Het orgel wordt vermoedelijk in december in Een geplaatst gezien onderstaand krantenbericht van de ingebruikname van het orgel in Haren.
De notulen melden niets over de plaatsing zelf.
Johan van Meurs noteerde de dispositie in de jaren '30 in zijn dispositiecahier:

Nieuwsblad van het Noorden 28-12-1928, Nieuwe provinciale Groninger courant 26-02-1929

Herkomst orgel uit Haren
Het uit Haren afkomstige orgel zou in 1856 gebouwd zijn door G.W. Lohman voor de Christelijk Afgescheiden Gemeente te Middelstum.
De kerk uit 1840 wordt in 1869 vervangen door een nieuw gebouw.
Het Lohman-orgel zou zijn verkocht naar de Gereformeerde Kerk te Haren.
Van daaruit verhuisde het instrument in 1928 naar Een. (02)  (06)

1929: Op de vergadering van 6 februari deelt Kremer van de orgelcommissie mee dat de orgeltrapper Brink zijn werk gratis wil doen. Blijkbaar is het orgel geplaatst. Ondanks het feit dat de kerk is aangesloten op het elektriciteitsnetwerk heeft het orgel blijkbaar geen windmotor!

1930: Op 8 januari wordt afgesproken dat H. Egberts het orgelspelen geheel voor zijn rekening zal nemen.
Op 5 februari wordt de stand van het orgelfonds opgenomen. Het geld inzamelen is blijkbaar goed verlopen. Er is nog maar een schuld van f 100,- over. (05)

1933: Op 3 februari is er nog een schuld van f 90,- op het orgelfonds.
Op 7 juni wordt gemeld dat organist en orgeltrapper hun werk gratis doen. (09)

193x: Johan van Meurs noteert de gegevens van het orgel in zijn dispositiecahier

Klik Klik op de afbeelding voor een vergroting (06)

1937: In de kerkenraadsvergadering van 6 december wordt R. Assies benoemd als opvolger van organist Egberts. Reserve wordt dhr. Kremer. Ook sommige jongeren komen op de reservelijst.

1938: Op 7 februari doet de orgelcommissie verslag van het afgelopen jaar. De collectes brachten f 18,175 op. De kosten bedroegen f 10,- voor stemmen, f 1,40 aan rente en f 6 aan aflossing. De schuld nam af van f 35,- naar f 29,-.
Op 14 februari brengt de orgelcommissie verslag uit in de gemeentevergadering. De commissie wil graag de resterend schuld van f 29,- wegwerken. Organist Assies constateert dat het gezang van de gemeente niet altijd goed aansluit met het orgelspel. Hij wil dit graag verbeteren. (11)

1939: 13 februari: de schuld van f 29,- is nog niet afgelost. Volgens deskundigen is het orgel in minder goede staat. (11)

1941: Op de gemeentevergadering van 19 april meldt de orgelcommissie dat de schuld op het orgel is afbetaald. De commissie wil graag dat er wordt begonnen met het leggen van de grondslag voor een nieuw orgel. (11)

1943: De orgelcommissie heeft f 37,88 in kas. De commissie pleit voor een nieuw orgel of renovatie van het huidige orgel. (11)

1944: In januari spreekt men af in een volgende vergadering te overleggen over een nieuw orgel (f 4.000,-) of renovatie van het oude orgel (f 1.500,-).
Op 15 mei komt het orgel weer aan de orde. Volgens een deskundige moet het oude orgel 'geopereerd' worden. Hiervoor is f 2.000,- tot f 2.500,- nodig. Financiering liefst uit collecten en niet via een lening.
Op 5 juni besluit men op een gemeentevergadering een nieuw orgel aan de orde te stellen. De orgelcommissie wordt met 9 personen uitgebreid. Er zal worden gevraagd om een vrijwillige bijdrage. De voorkeur gaat uit naar een nieuw orgel boven de preekstoel.
Op 10 juli wordt besloten de beslissing omtrent het orgel wegens de tijdsomstandigheden voorlopig op te schorten. (11)

1945: Op 5 februari komt de verhouding aan de orde tussen predikant en organist. Wie bepaald hoe er gespeeld moet worden. De kerkenraad beslist dat de predikant leidend is. Met alleen de stem van de organist tegen wordt dit voorstel aangenomen. De organist zegt ter vergadering zijn functie op. Twee kerkenraadsleden gaan hem bezoeken om te zien of de kwestie is op te lossen. (11)

1950: Op 4 maart meldt de orgelcommissie in de gemeentevergadering dat het orgelfonds nu f 192,51 in kas heeft. Dat is echter niet genoeg voor een nieuw orgel of reparatie van het huidige orgel. De organisten en trappers worden bedankt voor hun inzet. (11)

1951: Op 14 maart wordt in de gemeentevergadering gemeld dat het orgelfonds is aangegroeid tot f 868,41. Men wil een nieuw orgel aanschaffen. Het huidige orgel is gekocht voor f 350,- en de verplaatsing heeft f 250,- gekost. De toestand van het orgel is slecht. Een firma in Bodegraven kan een nieuw orgel leveren voor f 4.675,-. Er ontstaat een discussie over nieuw of repareren. Ook wordt de vraag gesteld hoe het mogelijk is om voor dit bedrag een pijporgel te leveren. Een lening van f 3.000,- zou een jaarlijks aan rente en aflossing f 240,- kosten. De predikant wil graag dat de orgelcommissie mandaat krijgt om het een en ander te regelen.
Op 9 april geeft organist Assies in de kerkenraad toelichting op de stand van zaken rond het orgel. De firma De Wit uit Badhoeverdorp is in Een geweest en heeft geconstateerd dat het pijpwerk van het orgel prima is. De Wit wil voor f 5.000,- het orgel ombouwen tot een tweeklaviers instrument. Assies wil zich echter niet aan een orgelmaker binden. Wat is de mening van de kerkenraad? Het orgel van f 4.675,- was een unit-orgel met 2 maar twee grondstemmen en de andere registers daarvan afgeleid. Restauratie van het huidige orgel kost f 1.500,- Moet het orgel bij restauratie ook verplaatst worden naar een plek boven de kansel? Er komen dan zitplaatsen op de galerij vrij. De praeses wil ook nog een andere orgelbouwer raadplegen.
Op 30 april wordt gemeld dat orgelbouwer Pels is geweest. Deze biedt een nieuw orgel aan voor f 7.300,- Dit zal worden besproken in een volgende vergadering.
Op 18 mei wordt gesteld dat als elk gezin f 30,- zou kunnen opbrengen dit een bedrag oplevert van 80 x f 30,- = f 2.400. De orgelcommissie heeft al f 800,- De totale kosten van het orgel zijn f 6.000,-. Er moet dan f 3.000,- worden geleend. Een van de kerkenraadsleden constateert dat er dan één jaar lang dubbel betaald moet worden. Kan het niet over twee jaar worden verdeeld? Er wordt besloten de gemeente rond te gaan om geld in te zamelen. (11)

1952: Op 4 januari vergadert de kerkenraad met de orgelcommissie. Er is inmiddels f 2.140,- toegezegd voor de vernieuwing van het orgel. Samen met de f 800,- in het orgelfonds is er nu f 2.940,- beschikbaar. Uit de opbrengst van de rondgang blijkt dat bijna de hele gemeente achter de plannen voor het orgel staat. De meerderheid spreekt zich uit voor verplaatsing van het orgel van het balkon naar een plek boven de kansel. Beslissingen zullen worden genomen op de volgende gemeentevergadering.
Op de gemeentevergadering van 7 januari worden de plannen rond het orgel goedgekeurd. Ook de verplaatsing van het orgel naar een plek boven de kansel is akkoord.
Op 18 januari wordt het voorstel van orgelmaker De Wit behandeld om het orgel voor f 5.000,- te verbouwen en uit te breiden met een zwelwerk. Al het oude materiaal krijgt hij hiervoor tot zijn beschikking. De speeltafel wordt naast de ouderlingenbank geplaatst. De Wit zal nog een nieuw bestek opstellen. De Wit wil graag direct f 2.500,- ontvangen. Besloten wordt om direct f 1.000,- over te maken en op 1 maart f 1.500,-. De tweede 2500 gulden zal worden overgemaakt na de oplevering. Het stemmen kost jaarlijks f 17,50 tot f 20,- De kosten van de elektricien komen voor rekening van de orgelmaker. De gemeentearchitect van Norg zal het platform boven de kansel ontwerpen. De oplevering van het orgel wordt gesteld op 15 mei 1952. Het platform moet op 1 april gereed zijn.
Op 3 maart komt er een toezegging binnen voor een renteloze lening van f 500,-. De lening van f 3.000,- wordt afgesloten. Geprobeerd wordt om het bedrag de eerste 4 jaar renteloos beschikbaar te krijgen. Na de verplaatsing van het orgel moet het plafond boven het balkon worden gesausd.
Op 5 mei wordt besloten de speeltafel aan de zuidzijde te plaatsen. Hiervoor moet de diakenbank worden aangepast.
Op 3 juni wordt gemeld dat er gestaag geld binnen komt voor het orgel. De bouw van het orgel is vertraagd.
Op 21 juli wordt gemeld dat de oorzaak van de vertraging is dat een van de broers De Wit overspannen is. Oplevering wordt nu verwacht in augustus.
Op 15 september is de definitieve plek van de speeltafel nog steeds niet bepaald. De orgelcommissie zal hierover overleggen met de orgelbouwer.
Op 14 oktober wordt tijdens de rondvraag de vertraging van de orgelbouw aan de orde gesteld.
Op 1 december wordt gemeld dat het verzekerd bedrag voor brandschade met f 20.000,- is verhoogd vanwege het vernieuwde orgel. (10)

Vermoedelijk wordt het orgel in november opgeleverd.

Zie onderstaand het bestek van 18 januari 1952

Onderklavier C-g³
1. Bourdon 16’ van C-d’ nieuw in Cederhout; vervolg 39 metalen gedekte pijpen(oud) en daarboven 28 open pijpjes(oud); van deze stem zijn afgeleid de registers: nr.3, 6, 9, 13, 15, 17, 18, 19, 21, 22 en 23
2. Prestant 8’ C, Cis, D, Dis, E, c, cis, d nieuw van zink, deze pijpen worden met oude frontpijpen in een nieuw front geplaatst; totaal 24 Prestant-pijpen; verder in oud pijpwerk.
3. Holpijp 8’ afgeleid van nr.1.
4. Gamba 8’ van C-B van nr.1; verder te maken van voorhanden zijnde pijpen van de bestaande Viool-Prestant en andere gebruikt pijpwerk; deze stem van c-f² totaal 54 pijpen; hiervan zijn afgeleid de registers nr. 14, 16 en 24.
5. Octaaf 4’ van C-B in het front; van oude frontpijpen met 3 nieuwe pijpen; verder in oud pijpwerk.
6. Fluit 4’ afgeleid van nr.1.
7. Quint 2 2/3’ van oud pijpwerk.
8. Octaaf 2’ van de 2 voet uit de Mixtuur.
9. Terts 1 3/5’ afgeleid van nr.1.
10. Mixtuur 3-4 sterk van oud pijpwerk, aangevuld met nieuwe pijpen; samenstelling:

De 1’ in C-c-c¹-c² van de Flageolet 1’; c’ van Flageolet 2’ c’’; c’’ van Flageolet c’’’; de 2 2/3’ in c¹-c²-c³ van de Quint 2 2/3; c klein van de Quint geplaatst op C groot; de gehele 2 voet van de Octaaf 2’.
11. Sub Octaafkoppel Manuaal I.
12. Super Octaafkoppel van Manuaal I.

Bovenklavier.
13. Holpijp 8’ afgeleid van nr.1.
14. Gamba 8’ afgeleid van nr.4.
15. Fluit 4’ afgeleid van nr.1.
16. Salicet 4’ afgeleid van nr.4.
17. Nasard 2 2/3’ afgeleid van nr.1.
18. Woudfluit 2’ afgeleid van nr.1.
19. Terts 1 3/5’ afgeleid van nr.1.
20. tremulant

Pedaal.
21. Subbas 16’ afgeleid van nr.1.
22. Bourdon 8’ afgeleid van nr.1.
23. Fluit 4’ afgeleid van nr.1.
24. Salicet 4’ afgeleid van nr.4.
25. Koppeling: Ped. - Man.I.

Art. 2.
2. Windladen: de registers 2, 5, 7 en 10 worden geplaatst op een kegellade - eikenhout - pijpenstokken met een laag mahonie van 1 cm belijmd; membranen van bruin membraanleder; relais elektrisch bediend door wipmagneten(fabricaat Laukhuff); nr.1 van C-B (in het front) staat op een membraanlade; van c-d’ (in het front) staat op een directe elektrische lade; wipmagneten met directe ventielen(magneten fabricaat Laukhuff: hulsmagneten met kegelventielen);nr.4 staat ook op een zuiver elektrische lade met hulsmagneten.
3. Blaasbalgen: de kegellade heeft een blaasbalg; de zuiver elektrische lade voor nr.1 vanaf c’ en nr.4 heeft een blaasbalg; het grote pijpwerk in het front heeft een aparte balg; door het plaatsen van drie balgen is een rustige windvoorziening verzekerd.
4. Windmachine: geruisloze E.M.I. ventilator.
5. Relaisstroom; wordt geleverd door Westinghouse gelijkrichter.
6. Zwelkast: pijpwerk nr.1 (van dis’ tot a’’ en nr.4 wordt in een zwelkast geplaatst.
7. Kabels: geëmailleerd koperdraad met 2x zijde, omwikkeld met olielinnenband.
8. Speeltafel: eiken gebeitst; entourage van het klavier in coromandelhout; registers als wippers in drie groepen: 1e pedaal; 2e Onderklavier; 3e bovenklavier; 3 vaste combinaties als knopjes onder het klavier; registerfuncties werken pneumatisch.
9. Garantie: 10 jaar mits onderhoud door S. de Wit.
10. Levering: 24-10-1952.
11. Prijs: f 5000,- (behalve verblijfkosten). Het oude orgel wordt in zijn geheel teruggenomen.
12. Betaling: f.1000,- 21-26 jan.1952; f.1500,- vóór 1-3-1952; .2500,- binnen een maand na levering.

1953: Op 5 januari wordt gewezen op de goede conditie van het vernieuwde orgel. Misschien wordt het nu tijd om de psalmen ritmisch te zingen.

1961: Op 14 juli schrijft organist Olchert Hartholt over het advies van Ruiter van 6 juli om de contactpunten te vernieuwen. Er is besloten om dit advies op te volgen. Het orgel moet tegen houtworm worden behandeld. Graag advies over de Prestant 8' waarvan een aantal pijpen een slechte toon hebben door een te dunne pijpwand. (13)

1962: Op 25 mei schrijft Ruiter dat de andere werkzaamheden langer hebben geduurd dan gepland. Hierdoor is het werk voor Een verschoven naar juli.
Op 7 augustus schrijft Ruiter dat door een misverstand niet duidelijk was dat de werkzaamheden maandag al waren begonnen. 'Het wordt wel een toer om met zo weinig mogelijk kosten dit "pierement" zò te maken dat het redelijke bespeelbaar is, zonder storingen'. Hij raadt aan te sparen voor een nieuw orgel.
Op 14 augustus schrijft Ruiter dat hij van organist Hartholt toestemming had om voor f 900,- tot f 1100,- aan het orgel te werken. Na demontage zijn de allernoodzakelijkste maatregelen genomen om het orgel nog circa 5 jaar te laten functioneren. Het is niet verantwoord meer geld uit te geven aan dit instrument. De constructie van de contacten is dusdanig slecht dat er weer storingen zullen optreden. Het pijpwerk is van inferieure kwaliteit, dunwandig en van onregelmatige mensuur. Het gereserveerde geld wat nu nog over is kan het beste in een orgelfonds worden gestort.
Op 14 augustus maakt Ruiter een kostencalculatie van f 771,50 voor het schoonmaken, bestrijden houtworm, reparatie storingen, bij-intoneren en stemmen.
Op 18 augustus schrijft organist Hartholt dat hij door ziekte het resultaat van de werkzaamheden nog niet heeft kunnen bekijken. (13)

1980: Kladnotitie van 4 februari door orgelmaker Mense Ruiter over de bruikbaarheid van het pijpmateriaal. (12)
Prestant 8' discant oud C-b nieuw
Holpijp 8' C-d nieuw, rest oud
Octaaf 4' C-B nieuw rest oud
Fluit 4' geheel nieuw
Quint 3' oud
Octaaf 2' oud
Mixtuur II-III nieuw
Pedaal:
Bourdon 16' nieuw
Octaaf 8' oud zink
Daaronder ideeën voor een nieuw orgel:
1 manuaal met aangehangen pedaal 8 stemmen (8,16,8,4,4,4,3,II-II) f 85.000,-
1 manuaal 7 stemmen met pedaal f 90.000
1 manuaal 9 stemmen met Trompet f 110.000,-
Daaronder nog een variant met 2 manualen zonder prijsberekening

1981: BAG orgelmakers krijgt opdracht om een nieuw orgel te bouwen.

1983: B.A.G. Orgelmakers uit Enschede bouwt een nieuw orgel.
De ingebruikname is op 25 maart 1983. Op zaterdag 26 maart 1983 een open middag met 's avonds een bespeling door de Groningse organist Peter Westenbrink.

Dispositie:

 * vanaf klein a (samenstelling: 2’ en 1 3/5’);
Koppelingen: Hoofdwerk - Nevenwerk, Hoofdwerk - Pedaal, Nevenwerk -Pedaal


Foto voor de verbouwing van 2008 (04)


Organist en eredienst 1983/11 Nieuw orgel in Eén (Drenthe) door Bert Wisgerhof.



De Mixtuur nr. 41 (1983) 437, De Mixtuur nr.43 (1983) 529

2008: Verbouwing van de kerk. (04)

Foto's: Tammo Oldenhuis het orgel na de verbouwing in 2008 van de kerk (03)

Bronvermelding:

1. www: https://gereformeerdekerken.info/2016/09/24/de-gereformeerde-evangelisatiearbeid-te-norg-en-omgeving/ (04-09-2024)
2. De herkomst van het oude orgel is niet duidelijk: Eerst te Middelstum of Kantens? Dan 1901 naar Haren(Gr.)? Dan 1928 naar Een?
3. E-mails d.d. 19 en 21 van Tammo Oldenhuis koster/organist van de kerk
4. www: https://reliwiki.nl/index.php/Een,_Hoofdstraat_16_-_De_Edenhof (05-09-2024)
5. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 1. Archief van de Gereformeerde Kerk te Een 3 Notulen van de kerkenraadsvergaderingen 1922-1931
6. Boek: Johan van Meurs - Een studie over een pionierend orgeladviseur, Jaap Brouwer
7. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 1. Archief van de Gereformeerde Kerk te Een 20 Kasboek; 1913-1920
8. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 1. Archief van de Gereformeerde Kerk te Een 2 Notulen van de kerkenraadsvergaderingen 1907-1922
9. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 1. Archief van de Gereformeerde Kerk te Een 4 Notulen van de kerkenraadsvergaderingen 1931-1935
10. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 1. Archief van de Gereformeerde Kerk te Een 6 Notulen van de kerkenraadsvergaderingen 1945-1954
11. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 1. Archief van de Gereformeerde Kerk te Een 5 Notulen van de kerkenraadsvergaderingen 1935-1945
12. Mense Ruiter archief
13. 17 Mense Ruiter oude archief