Erica, Rooms-Katholieke kerk


Geluidsopnamen Geert Jan Pottjewijd d.d. 14 oktober 2016
 - J.S. Bach (1685-1750): Fuga in G BWV 576 Registratie: Prestant 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2' Pedaal: Aangehangen aan HW + Subbas 16'
 - Jonathan Battishill (1738-1801) Air Registratie: Holpijp 8', Viola da Gamba 8'
 - Anoniem Engels 18e eeuw Voluntary in a -Fuga Registratie: Holpijp 8', Fluit 4', Octaaf 2'
 - Willem van Twillert (1951) Discantzetting Psalm 98 Registratie: Prestant 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Trompet 8' Pedaal: Aangehangen aan HW + Subbas 16'

1866: De oorspronkelijke bewoners kwamen voornamelijk uit het katholieke Bentheim. Voor 1866 moesten de bewoners van Erica nog in Nieuw Schoonebeek (opgericht in 1849) kerken.
De eerste katholieke kerk werd in 1866 gebouwd. Pas in 1870 kreeg de kerk banken.
In 1869 kreeg pastoor Vroom de opdracht de parochie op te delen in kleinere parochies. In 1873 ontstond de parochie van Barger Compascuum, later gevolgd door Klazienaveen, Emmen en Barger Oosterveld. (07) (09)


Ansichtkaart van de kerk uit 1866 (02) en rechts een ansichtkaart van het interieur


1874: Aanschaf van een 'Seraphin'-orgel onder pastoor Vroom. Het harmonium werd gekocht voor f 300,- bij de Wit uit Groningen. Smit Töller werd organist. (06) (09)

1879: Het harmonium heeft door weersinvloeden zo te lijden dat er een ander orgel moet worden aangeschaft. Het wordt geleverd door B. Dirkes in Zwolle. Het zou om een pijporgel gaan waarvoor f 200,- moest worden bijbetaald met inlevering van het harmonium. Na 8 jaren kon het weer worden ingeleverd voor f 150,- De gemeenteleden zagen geen kans genoeg geld bijeen te brengen waarop Dirkes besloot de rekening te verlagen tot f 170,-. Het orgel wordt op 13 juli voor het eerst bespeeld. (09)

1893:
Orgelmaker Maarschalkerweerd uit Utrecht bouwt een nieuw orgel. In onderstaand bericht meldt organist M.H. van 't Kruys dat hij in 1893 de orgelmakerij Maarschalkerweerd in Utrecht bezocht. In de werkplaats stond het orgel voor de R.K. kerk in Erica opgesteld. 'Het orgel muntte uit door ferme intonatie, solide bouw en zal zeker op bestemming goed voldoen'.
De registertrekkers van het orgel zijn afkomstig uit de oude speeltafel van het orgel van de Dominicuskerk (1872) in Utrecht, dat in 1891 een nieuwe speeltafel kreeg. (04)

Dispositie:
Manuaal  
Prestant 8'
Holpijp 8'
Viola da Gamba 8'
Octaaf 4'
Fluit 4'
Quintfluit 3'
Octaaf 2'
Trompet 8'
Ventiel  



Het Orgel 1893 juli

1926: Viering van het 60-harig bestaan van de parochie.

Nieuwsblad van het Noorden
26-10-1926


1933: Op de plaats van de oude kerk wordt een nieuwe kerk gebouwd samen met een nieuw parochiehuis. Het orgel wordt overgeplaatst en krijgt een plek aan de zijkant van het balkon, zodat er naast plek is voor het koor.

Foto: Geert Jan Pottjewijd

1935: Pastoor Bruggeman van Zwartemeer bespeelt het orgel tijdens de afsluiting van een veertiguren-gebed.

Ons Noorden 21-02-1935

1954: Het orgel wordt schoongemaakt. Tijdens de schoonmaak wordt een inscriptie op een pijp gevonden: 'Deze pijp is gezet door de heer J.W. Hofhuis. president der orgelcommissie 1893'. (09)

Foto van voor de verbouwing uit 1970
Foto uit de jaren '60 van de vorige eeuw door C. van 't Wout uit Wateringen. (08)

1969: Bij de verbouwing van de kerk wordt het orgel gewijzigd door de orgelmaker Vermeulen. De kas verliest zijn ornamenten en is grotendeels nieuw. Alleen de klaviatuur met ombouw, de orgelbank en het pedaal zijn nog origineel.
De Trompet 8' wordt vervangen door een Mixtuur. (01)
Op een kantsleep wordt een Dulciaan 8' toegevoegd en op een nieuwe lade met elektrische tractuur wordt een Subbas 16' toegevoegd met oorspronkelijk Maarschalkerweerd pijpwerk uit voorraad van Vermeulen. (04)
Bij de restauratie speelden de vernieuwingen in de liturgie van de zestiger jaren een grote rol. Zie onderstaande tekst uit het boeke van Paul Houdijk: Maarschalkerweerd & Zoon in Kerkorgels (blz 153) (05)
'Dat invloeden uit de nieuwe volkstaal-liturgie hierbij een rol hebben gespeeld, blijkt uit een rapport dat ten behoeve van de restauratie was opgesteld door J. Vermeulen. In dit rapport staat letterlijk te lezen: 'Verder is het gewenst in verband met de meer toepassing van de volkszang de dispositie te wijzigen en aan te vullen waardoor het orgel beter aan de nu gestelde eisen zal voldoen. Voorgestelde werkzaamheden: dispositiewijziging, de Trompet 8' van het orgel is nogal overheersend waardoor dit register maar zeer weinig gebruikt kan worden. Van de andere kant mist het orgel een vulstem welke vooral bij de volkszang-begeleiding goede diensten kan bewijzen'.

1970: Op 20 maart geeft organist Vic de Val uit Emmen een korte bespeling ter gelegenheid van de restauratie. In onderstaand krantenbericht wordt geschreven dat het orgel er een 'symbos' heeft bijgekregen. Onduidelijk is wat de journalist hiermee bedoelt. Het orgel is naar voren verplaatst zodat 'het geluid en het zicht beter naar voren komen'. Na restauratie werd op 23 februari gestart met de opbouw in de kerk wat twee weken in beslag nam. Voor de restauratie werd in een jaar tijd f 16.000,- bijeen gebracht.

Dispositie:
Manuaal 8'
Prestant 8'
Holpijp 8'
Viola da Gamba 8'
Octaaf 4'
Fluit 4'
Quintfluit 3'
Octaaf 2'
Mixtuur  
Dulciaan 8' (op kantsleep) 
Pedaal  
Subbas 16'



ericark.jpg (32603 bytes)


Nieuwsblad van het Noorden 20-03-1970 (klik op de afbeelding voor een vergroting)

2007: Orgelmaker Elbertse uit Soest restaureert het orgel.
De windvoorziening wordt geheel herzien met een nieuwe magazijnbalg in Maarschalkerweerd-factuur onder de windlade. De balg van Vermeulen uit 1969 functioneert als regulateur voor het pedaal.
De dispositie van het manuaal wordt hersteld naar de oorspronkelijke opzet. De in 1969 voor de Trompet in de plaats gekomen Mixtuur en de Dulciaan op de kantsleep worden weer verwijderd. De Trompet wordt gereconstrueerd naar een voorbeeld uit het Maarschalkerweerd-archief.  De orgelkas uit 1969 blijft gehandhaafd vanwege ontbrekende geldmiddelen.  Eén van de verdwenen achterluiken die in de loop van de tijd was 'verwijderd om meer orgelgeluid op het koor te genereren, is in eigen beheer gereconstrueerd met een opengewerkt motief om toch de orgelklank op het koor te behouden.
De voorgestelde mechanisering van de pedaallade werd geschrapt. In plaats daarvan werd de elektrische kegellade van nieuwe magneten en membranen voorzien. (04) 03)

Dispositie:
Manuaal  
Prestant 8'
Holpijp 8'
Viola da Gamba 8'
Octaaf 4'
Fluit 4'
Quintfluit 3'
Octaaf 2'
Trompet 8'
Pedaal  
Subbas 16' (elektrische tractuur



Foto's Geert Jan Pottjewijd

Bronvermelding:

  1. E-Mail van Jaap Brouwer d.d. 10-4-2007
  2. www: http://reliwiki.nl/index.php/Erica,_Kerkweg_-_O.L._Vrouw_Onbevlekt_Ontvangen_(1866_-_1932) (24-10-2024)
  3. www: http://reliwiki.nl/index.php/Erica,_Kerkweg_122_-_O.L._Vrouw_Onbevlekt_Ontvangen (24-10-2024)
  4. Boek: Jos Laus, Maarschalkerweerd & Zoon - Orgelmakers te Utrecht, Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2008.
  5. Boek: Paul Houdijk, Maarschalkerweerd & Zoon in kerkorgels, Utrecht eigen uitgave 2008 153
  6. Boek: Willehad Kocks O. Carm., 100 jaar hiërarchie in Drente 1853-1953, Drents genootschap, 1953
  7. www: https://www.historisch-emmen.nl/alle_straatnamen/K/Kerklaan/Kerklaan-RK-kerk.htm (22-10-2024)
  8. E-Mail Aart de Kort 06-10-2000
  9. Boek: A.C. van Heesewijk, Erica honderd jaar 1863-`963, Stichting eeuwfeest Erica, 1963

 


Foto: Geert Jan Pottjewijd Naamplaatje Maarschalkerweerd.