Hoogeveen Baptistengemeente de Schutse

Kerk:
Het gebouw was oorspronkelijk een synagoge maar is na de Tweede Wereldoorlog in 1948 verkocht en als kerk ingericht door de Gereformeerd Vrijgemaakte Kerk. Vanaf 1996 wordt de kerk gebruikt door de Baptistengemeente. (01)


Foto (01)

Orgel:

Wanneer het orgel werd geplaatst is niet bekend. Op de stemkaart van orgelmakerij Mense Ruiter staat dat de windlade van Modern/Moraal zou zijn. (06)

1960: De kerkenraad vraagt op 20 januari aan Reil om het orgel dat jaar twee keer te stemmen voor de prijs van f 45,- inclusief de reiskosten. (12)

1962: Op 17 mei vraagt de orgelcommissie aan Reil om een offerte uit te brengen voor de uitbreiding van het orgel.
Het orgel heeft dan als dispositie: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur 1 1/3' en een aangehangen Pedaal.
De organisten willen het orgel graag uitbreid zien met een mechanisch zelfstandig pedaal met een Subbas 16', Octaaf 8' en een viervoets tongwerk. (02)

1966: Er wordt een orgelcommissie geïnstalleerd die acties op touw moet gaan zetten voor het inzamelen van gelden voor de restauratie van het orgel.
Op 5 september schrijft orgelmaker Mense Ruiter (MR) dat het vergroten van het orgel met een tweede klavier met 4 stemmen op een eigen windlade en een zelfstandig pedaal met 2 stemmen f 29.000,- kost. Voor dat bedrag wordt ook de windlade gerestaureerd en een nieuwe speeltafel geleverd.
Als de bestaande windlade wordt vergroot voor een tweede klavier dan zijn de kosten f 26.000,-.
Van 7 november dateert een offerte van MR. Het orgel heeft 7 registers die op een windlade staan waar plaats is voor 12 tot 13 registers.
Er is dus ruimschoots plaats voor een uitbreiding. Helaas is de Prestant 8' het slechtste register. De windlade is van uitstekende kwaliteit en kan dienen als basis voor een tweeklaviers orgel. De plek van het orgel is niet zo gunstig, maar kan niet worden gewijzigd. Wijziging van de toegangstrap zal meer ruimte op het orgelbalkon geven.
MR stelt de volgende dispositie voor:
Manuaal I: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur
Manuaal II: Holpijp 8', Roerfluit 4', Octaaf 2', Nasard 1 1/3', Sesquialter discant
Pedaal: Bourdon 16', Bourdon 8'
Er komt een nieuwe speeltafel. De prijs bedraagt f 27.200,-
De zinken Prestant kan beter worden vervangen door een nieuw exemplaar. De kosten daarvoor zijn f 5100,- (06)

1967: Op 3 januari schrijft de orgelcommissie dat de restauratie en uitbreiding door MR door kan gaan. In augustus 1966 is dit al telefonisch toegezegd. Men gaat er vanuit dat de werkzaamheden starten in augustus 1968.
Op 11 januari bevestigt MR het ontvangen van de opdracht. Hij is blij met het besluit om ook de Prestant 8' te vervangen.
Op 27 september stuurt MR een concept contract met een werkomschrijving.
Op 18 december volgt het definitieve contract. (06)
Ten bate van het orgelfonds wordt een single uitgebracht.

Gereformeerd Gezinsblad 2-9-1967 (03)


De opname is gemaakt in de Hervormde Kerk van Rolde. De single kost f 5,35. (Klik op de afbeelding voor een vergroting) (04)


1968: Op 30 januari meldt MR dat de eerste termijn is betaald.
Op 4 maart wordt de tweede termijn in rekening gebracht.
Op 15 oktober schrijft de orgelcommissie aan MR over de orgelkas. Blijkbaar wordt de bestaande orgelkas in eigen beheer verbouwd.
Op 30 november brengt MR de vierde termijn in rekening. De totaalsom is inmiddels toegenomen door loonkostenstijgingen en een hoger BTW percentage tot f 32.300,-
Op 6 december schrijft de orgelcommissie aan Ruiter dat ze ontstelt zijn dat MR pas in februari 1969 met de opbouw van het orgel kan beginnen. Kan er niet in januari worden begonnen? MR heeft al een keer uitstel wegens ziekte gehad. Men wil het orgel nu op 15 februari klaar hebben, omdat de kerk blijkbaar gebruikt zal worden voor en synode-vergadering.
Op 13 december beantwoordt MR de brief. Hij zal zijn uiterste best doen om de datum van 15 februari te halen. Een tegenslag is echter dat de windlade inwendig veel slechter is dan gedacht. Dit heeft meer tijd gekost. MR heeft een stukje hout bewaard zodat men kan zien welke problemen hij tegenkwam. (06)


Ontwerptekening Klik op de afbeelding voor een vergroting (06)

1969: Op 6 februari meldt MR dat de griep bij het personeel heeft toegeslagen. Drie van de zes medewerkers zijn niet beschikbaar.
Op 6 maart schrijft MR dat de pijpen voor het tweede manuaal gisteren zijn opgehaald. De Prestant 8' wordt op 21 maart geleverd. De bourdonlade zou midden maart worden geleverd. Bij een bezoek aan de leverancier in Duitsland bleek hij deze datum niet haalt. Het wordt nu de tweede helft van april. MR betwijfelt of de aanwezige windmachine genoeg capaciteit heeft. Hij is alvast bezig een beschikbare windmachine klaar te maken zodat deze snel geplaatst kan worden. Het aanwezige wellenbord is na inspectie niet goed genoeg gebleken en MR heeft hiervoor een nieuw wellenbord gemaakt. Het plan om de opbouw in fases te laten verlopen laat hij los. Het orgel zal volledig in de werkplaats worden opgebouwd en alles wordt in een keer in de kerk geïnstalleerd. Hij verwacht op 24 maart klaar te zijn.
Op 10 maart schrijft de orgelcommissie dat ze het op prijs stellen dat MR zo´n goede zorg aan het orgel besteed. MR staat bekend als een goed orgelbouwer. Ze hopen dat de datum van 24 maart nu echt gehaald wordt.
Op 9 september schrijft de orgelcommissie weer aan MR over de oplevertermijn. Er is besloten het orgel op 4 oktober in gebruik te nemen. Vlak daarna zal er ook een radiokerkdienst uitgezonden worden.
Op 17 oktober schrijft MR dat het orgel deze week gereedkomt. Eis is zelf een zaterdagnacht doorgewerkt tot zondagochtend 9 uur. Daarna geslapen en niet naar de kerk geweest. De slechte staat van het inwendige van de windlade was een grote tegenvaller. Er moest veel vernieuwd worden. Het is geen houtworm maar een soort houtziekte ontstaan door een foutieve droging van het hout. Hierdoor en door andere tegenvallers heeft MR een verlies van f 8000,- geleden. MR kan helaas niet bij de ingebruikname op 18 oktober aanwezig zijn. (06)
Het orgel wordt door Charles de Wolf ingespeeld op 18 oktober. Hij startte met Psalm 33 van Cornelis de Wolf, waarna samenzang van de eerste twee versen van de psalm. na een toespraak speelde hij Vater unser im Himmelreich van Dieterich Buxtehude. Na de overdracht werden vijf orgelwerken van J.S. Bach uitgevoerd.
Op 22 oktober brengt MR de laatste termijn in rekening.
Op 23 oktober schrijft MR dat hij het jammer vindt dat de afwerking van het orgel zo geforceerd moest plaatsvinden. Het orgel zou voor de kerstdagen nog een keer gestemd moeten worden. Dat valt onder de service. Hopelijk is het eindresultaat ondanks de verlate oplevering naar tevredenheid. (06)

Dispositie:

Manuaal I   Manuaal II   Pedaal  
Prestant 8' Holpijp 8' Bourdon 16'
Roerfluit 8' Roerfluit 4' Bourdon 8'
Octaaf 4' Octaaf 2'    
Fluit 4’ Nasard 1 1/3’    
Octaaf 2' Sesquialter Disc.    
Mixtuur III        
Koppels: Manuaal I – Ped, Manuaal II – Ped, Manuaal II – Manuaal I




Nederlands Dagblad 11-10-1969, 23-10-1969 (03)

hoogev16.jpg (19275 bytes)

1970: Op 29 januari schrijft de kerkenraad dat zij zich hebben beraden op de brief van Mense Ruiter omtrent het verlies van f 8.000,- dat hij heeft geleden op de restauratie en uitbreiding van het orgel. Na advies van de Orgelcommissie heeft de kerkenraad besloten hem tegemoet te komen door f 4.000,- extra te betalen in twee termijnen van f 2.000,- in 1970 en 1971.
Op 2 februari dankt Mense Ruiter de kerk voor hun toezegging. (05)

1971: Op 7 juni vraagt de orgelcommissie of Mense Ruiter enige werkzaamheden aan het orgel wil uitvoeren.
1. Uitvoeren van een stembeurt
2. Het 'regeerwerk' maakt een hinderlijk geluid
3. Verminderen van de geluidssterkte van de Sesquialter
4. Kunnen de Octaaf 2 en de Nasard 1 1/3 wat zachter worden geïntoneerd
5. De Fluit 4' sluit niet zo goed aan bij het overige pijpwerk
Wat valt onder de garantie en wat dient er betaald te worden?
Op 29 juni stuurt Mense Ruiter een rekening voor het stemmen en nazien van het orgel. Er is rekening gehouden met de wensen uit de brief van 9 juni.
De intonatie van de Sesquialter, Octaaf 2 en Quint 1 1/3 zijn wat afgezwakt. Het nazien van de mechaniek is zonder meer garantie. Dat de drie registers harder klinken is een gevolg van het opnieuw schilderen van de kerk, waardoor de muren harder zijn geworden. Ruiter zal maar een deel van de manuren in rekening brengen tegen een iets lager tarief. (05)

1993: Op 7 december maakt MR een prijsopgave voor het vervangen van de elektrische pedaalcontacten van het Pedaal door een contactloos infrarood systeem. Dit is een oplossing voor de steeds terugkerende storingen. (06)

1994: Op 23 februari onderzoekt MR de storingsgevoeligheid van de elektrische pedaalmechaniek. De afstelling heeft een kleine tolerantie en geeft vaak problemen. Ook veroudering speelt een rol. Het voorstel is om de mechaniek te vervangen door een infraroodtechniek. (06)

1996: Het gebouw is overgedaan aan de Baptistengemeente "De Schutse". (01)

1997: Op 2 april blijkt bij een onderhoudsbeurt dat vijf pijpen van de Holpijp 8' verzakken. Voorgesteld wordt om de pijpen te repareren.
Op 6 augustus komt er toestemming om de reparatie uit te voeren. (06)

2006: Op 7 september meldt MR dat bij een onderhoudsbeurt op 17 juli is geconstateerd dat de windmotor veel lawaai maakt en te heet wordt. De machine zou opnieuw gewikkeld moeten worden of vervangen. (06)

2010: Op 16 februari schrijft MR dat in juli van het vorig jaar is geconstateerd dat het orgel behoorlijk is vervuild en dat 3 frontpijpen bij het labium inzakken. Het orgel zou moeten worden schoongemaakt en de drie pijpen hersteld.
In november wordt opdracht gegeven voor het herstel van de frontpijpen. De schoonmaak wordt opgenomen in de begroting voor 2011. (06)

2012: De schoonmaak wordt uitgevoerd als groot onderhoud door MR. Het orgel wordt gestemd en enkele intonatieproblemen worden aangepakt. (06)

2020: MR herstelt de stemdeksels van de Bourdon 16' en de Bourdon 8'. Ook wordt lekkage in een aantal pijpen hersteld. (06)

Bronvermelding:

  1. www: https://reliwiki.nl/index.php/Hoogeveen,_Schutstraat_147_-_Synagoge (31-12-2024)
  2. Archief Reil
  3. E-Mail van Cor Alberts d.d. 13-06-2017
  4. De single werd gevonden in een kringloopwinkel door Frits Kaan. E-mail d.d. 27 september 2022
  5. Mense Ruiter oude archief
  6. Archief Mense Ruiter
  7. Drents Archief: 0913 Archief van de afdeling Monumentenzorg van de provincie Drenthe 839 Hoogeveen, Schutstraat 147 (Ger. Kerk, voormalige synagoge); 1962-1983


Bron (01)



Bron (01)