Hoogersmilde, Hervormde kerk
Opnamen d.d. 29 januari 2020 door G.J. Pottjewijd
J.S. Bach (1685-1750):
Fuga in G BWV 576
B16, P8, O4, Q3, O2 en Mixt
Domenico Zipoli (1688-1726):
Canzona H8', Fl 4'
Willem van Twillert:
Bovenstem-zetting Psalm 98 Plenum
Joh. van
Leeuwen (Organist St. Antonius Rotterdam:
Preludium H8', V8' Later alleen V8'
Kerk
De kerk wordt gebouwd in 1844. De in gebruikname was op 26 december 1844 (01)
(18)
Foto (04)
1854: Onderwijzer Anthonie Spier neemt ontslag.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 21-10-1854
1855: Een nieuw te benoemen onderwijzer kan ook benoemd
worden als koster/voorzanger. Het traktement is f 40,- per jaar.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 10-02-1855
1868:
Uit onderstaand bericht kan worden afgeleid dat Anthonie Spier zijn
onderwijzersbaan heeft ingeruild voor een bestaan als kastelein.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 03-11-1868
1870: Op
2 november wordt besloten de
functie van koster los te maken van de huidige functie van voorzanger/voorlezer/koster.
(08)
Naar aanleiding van dit besluit ontstaat er
onenigheid over de betaling en komt de kwestie aan de orde in de vergadering
van het College van Toezicht op 1 april in
verbaal 9/12.
Op 3 mei (verbaal
13-3) wordt besloten de zaak nog even aan te houden.
Op 13 juni (verbaal
15) wordt de zaak weer besproken. (17)
1871: Onderstaand bericht duidt ook op een verbondenheid met de
zangkunst van Anthonie Spier
Utrechtsch
provinciaal en stedelijk dagblad 02-03-1871,
1872: A. Spier is benoemd als voorzanger.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 08-10-1872
1875: Ook in
de politiek speelde Anthonie Spier een vooraanstaande rol. Hij werd gezien als (te)
progressief.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 19-07-1875, 20-07-1875
1877:
Bij Spier worden de glazen ingegooid. Dit was al vaker gebeurd.
Provinciale Drentsche en Asser courant 02-08-1877, 10-11-1877
1880: Een
bezoekende schipper zingt zeer luid voor de voorzanger aan. Dat is men in
Hoogersmilde niet gewend. Na ingrijpen van de dominee verloopt het zoals men
hier gewend is.
Voorzanger A. Spier legt zijn functie als voorzanger neer.
Veertig jaar geleden heeft hij een zangschool opgericht, die nog steeds bestaat.
Dit heeft ook invloed gehad op het zingen in de kerk. Het leidde zelfs tot
meerstemmig zingen in de kerkdienst. Uit de tekst is niet eenduidig af te
leiden of de meerstemmige zang de gemeenteleden betrof of een door Spier
samengesteld koor. Spier was geen onderwijzer maar winkelier en tapper.
Provinciale Drentsche en Asser
courant 09-06-1880, 16-10-1880, 29-10-1880, 10-11-1880
1880: H.
Ulehake wordt tijdelijk benoemd als opvolger van A. Spier. Hij wil deze functie
eigenlijk niet uitoefenen, maar is beried deze te vervullen tijdens de vacante
periode.
Provinciale Drentsche
en Asser courant 09-11-1880, 12-11-1880
1881: H.
Bos wordt benoemd tot voorzanger. De voorzanger die tijdens de vacante periode
optrad als voorzanger vroeg een te hoge vergoeding. H. Bos is alleen benoemd als
voorzanger en niet als koster.
In het bericht van 19 februari wordt het te
hoge salaris ontkend. De tijdelijke voorzanger ambieerde de post als voorzanger
niet.
Provinciale Drentsche en Asser courant 16-02-1881, 17-02-1881, 19-02-1881
Op 26 februari blijkt dhr. Ulehake toch benoemd te zijn als voorzanger.
Heeft hij zich bedacht?
Provinciale
Drentsche en Asser courant 28-02-1881
1891: De
verwarring is compleet!
Provinciale Drentsche en Asser courant 29-12-1891, 11-01-1892, 21-12-1892,
24-12-1892
1893: Ook onderstaand bericht schept geen
duidelijkheid in de voorzangers in beide Smilde's.
Provinciale Drentsche en Asser courant 10-01-1893
1897:
Op 23 februari deelt de secretaris van de kerkvoogdij mee dat hij door de
kerkenraad benoemd is als voorlezer en voorzanger. (08)
Orgel
1898: Op 15
november verzoekt ds. Obbink of hij een orgel in de kerk mag laten plaatsen.
De kerkvoogdij stemt daar graag mee in. (08)
1899: De krant bericht over de mogelijke plaatsing van een orgel dankzij
de inzet van ds. Obbink.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 17-01-1899
1900: Ds.
Obbink promoveert en vertrekt naar Kamperveen. Hij zorgt voor het opknappen van
kerk en toren en het plaatsen van een orgel en een kachel.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 07-04-1900
1901: In de
kerkvoogdijvergadering van
10 november moet er een nieuwe
organist worden gezocht. De huidige organist M. Schipper bedankt vanwege het
salaris van f 45,- per jaar. Dit was al met f 5,- verhoogd. Schipper komt in de
vergadering uitleggen dat hij oorspronkelijk f 60,- vroeg, maar dat f 50,- ook
genoeg is. Organist en kerkvoogden kunnen het niet eens worden. Inmiddels is
Johan Ludwig bereid gevonden het orgel te bespelen voor f 40,- per jaar. Na
een stemming wordt besloten Johan Ludwig te benoemen als organist. (08)
1903: Op 26
december wordt besloten het salaris van de organist met f 12,- te verhogen.
(09)
1911: Aanschaf van een nieuw harmonium van het merk Mannborg bij Ansingh
in Zwolle. Het orgel wordt op 9 april in gebruik genomen.
Provinciale Drentsche en Asser courant 07-04-1911, 11-04-1911, 17-11-1911
Bijlagen van de Handelingen der Algemeene Synode der Nederlandsche Hervormde
Kerk, ten Jare 1911
Op 11
november staat het volgende genoteerd: 'Door Kerkvoogden en Notabelen wordt
besloten om met de organist B ensit? te spreken om de tijd welke de
Godsdienstuitoefening gehouden is in het Kleine Kerkje. de tijd welke het orgel
niet door hem bediend is te noteren. hetgeen door Kerkvoogden en Notabelen is
besloten.' Onduidelijk is welke kerk hiermee wordt bedoeld. (09)
Foto uit de verzameling van Marcel Pelt. Is het
een loos front voor het harmonium uit 1911?
1916: M. de
Vries uit Kloosterveen wordt benoemd als organist.
Provinciale Drentsche
en Asser courant 11-03-1916
1925: Op
12 januari wordt een brief
besproken van muziekhandel Ansingh uit Zwolle. Een medewerker wil komen om het
orgel na te zien.
Op 3 april
deelt kerkvoogd Pol mee dat de orgelkas in het ongerede is geraakt. De orgelkas
is open aan de achterzijde. Een medewerker van Ansingh dient snel langs te komen
voor een reparatie. (15)
Kasboek 1925-1931 (10)
1926 2 februari salaris organist f 26,-
1926 9 augustus salaris organist J.
Vincker f 26,-
1927 10 februari salaris organiste J. Vincker f 26,- 9
augustus idem
1928 13 februari idem 17 augustus idem
1929 16 maart idem 13
september idem
1930: Op 18
november komt reparatie van het orgel ter sprake. Het is nog goed genoeg
om een reparatie te rechtvaardigen. Er is overleg geweest met terzake
deskundigen. Er zou een installatie moeten worden aangeschaft om het orgel droog
te houden. Dit vergt een bedrag van circa f 75,- Besloten wordt om de zaak aan
te houden. (15)
Kasboek 1925-1931 (10)
1930 4 maart organist J. Vincker 25 augustus idem
1931 4 februari idem
1931
Op 29 juli wordt de reparatie
orgel van het orgel besproken. Er wordt op de begroting een bedrag van f 100,- gereserveerd om
dit te kunnen uitvoeren. Er wordt een lamp aangebracht om het orgel droog te
houden.
Op 11 september wordt
de ontslagaanvraag behandeld van organiste Mej. Vincker per 1 februari
aanstaande. Er zijn reeds sollicitanten opgeroepen en één kandidaat heeft zich
gemeld. Zij vraagt echter een vergoeding van f 150,- per jaar. Dat is bijna het
drievoudige van het huidige bedrag. Misschien wil mej. Vincker haar functie
langer blijven uitoefenen voor f 75,- per jaar? Dhr. Dol wil de functie wel
overnemen, maar heeft tijd nodig om beter te leren orgelspelen.
Er wordt een
advertentie geplaatst voor een nieuwe organist.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 25-08-1931
Kasboek 1931-1938 (11)
1931 21 augustus
salaris organiste f 26,-
1932 4 januari reparatie orgel (Steenhuis Groningen)
f 75,- 4 februari organiste J. Vincker f 26,- 29 april cadeau huwelijk J. Vincker (organiste)
f 6,- 2 mei salaris Vincker 1/2 - 15/4 f 11,-
1933 24 april vergoeding orgelspelen 1932 f 15,- 5/2 - 30/4 33 f 40.50 30 juni orgelspel f 26,50 3 augustus
organisten f 24,-
1934 9 januari organisten f 33,35 27 juni organist R. Naber
f 37,50 31 dec organist R. Naber f 37,50
1935 30 juni Naber organist f 37,50
30 juni Meek Assen reparatie orgel f 1,50 31 december Naber organist f 37,50
1936
30 juni Naber f 37,50 30 juni Meek Assen reparatie orgel f 12,- 31 dec Naber f
37,50
De reparatie in 1932
door Steenhuis voor f 75,- heeft waarschijnlijk betrekking op de discussie van
18 november van 1930 om een installatie aan te schaffen om het orgel droog te
houden.
1935: Op 13 december komt aan de orde dat de
huidige organist H. Naber per 1 januari is benoemd als ambtenaar bij de
Stichting Valkenheide in Maarsbergen. Men moet op zoek naar een opvolger. (15)
1936: Op 3 februari worden klachten van de nieuwe organist besproken.
Hij krijgt geen vergoeding voor gemaakte onkosten. Besloten wordt aan zijn klacht gehoor te geven. Er zal
een vergoeding van f 1,- per dienst worden betaald. (15)
Kasboek 1931-1938 (11)
1937 30 juni Naber f 37,50 31 dec Naber f 37,50
Kasboek
1938-1949 (12)
1938 30 juni salaris H.
Naber organist 1e halfjaar f 39 31 dec f 40,50
1939 30 juni idem J. de Vries
reparatie kerkorgel f 2,20 organist H. Naber f 37,50
1940 juni H. Naber
salaris f 39,- 7 nov H. Naber salaris f 20,50 31 dec J. Feijen organist 17x
spelen f 17,-
1941 30 juni J. Feijen organist f 39,- 10 okt Joh. Meek orgel f
20,80 5 nov psalmbundel voor organist f 5,- 31 dec J. Feijen organist 32x
orgelspelen f 32,- Bekleeding achter orgel f 11,13
1942 30 juni J. Feijen f
32,- 27 aug Joh. Meek Assen f 3,75 31 dec J. Feijen 34 x orgelspelen f 34,-
1943 25 maart reparatie kerkorgel f 15,- 1 juli J. Feijen organist f 50,- 31 dec
organist f 52,50 Ps. en gezangenbundel voor orgel f 5,-
1944 1 april bundel
orgelmuziek f 3,50 1 juli Jac de Vries organist f 77,50 13 juli inbinden
muziekboek f 0,90 Ds. Brouwers muziekboek f 5,- 31 dec Jac de Vries organist f
52,50
1945 23 juni Joh Meek Assen f 10,- augustus Jac de Vries f 62,50 31 dec
idem 31 dec Joh. Meek reparatie orgel f 13,50
1946: Voor f
1.500,- wordt van orgelmaker Johann Reil een gebruikt instrument aangeschaft.
Het orgel komt uit
het Kerkje aan de Zee op Urk. Het
was een oud orgel, uit Amsterdam afkomstig en in 1905 op Urk geplaatst. (02)
De geschiedenis van dit instrument is onderaan deze pagina
beschreven.
In het kasboek is een overzicht
te vinden van de stand van het orgelfonds en de betalingen voor het orgel.
Op 31 december 1945 bedroeg het saldo van het orgelfonds
f 2.839,63.
Op 22 maart werd
aan Reil f 1.500,- betaald.
In april kwam er f 416,-
binnen met als omschrijving 'Collecte Orgelconcert'.
Op 28 juni werd er f
1.086,87 betaald met als omschrijving 'afgehaald geblokkeerd overgeschreven'.
Een rekening van D. Lahuis bedroeg f 233,26.
De restbetaling aan Reil bedroeg f
239,63.
J. Offringa kreeg f 239.86 voor het aanleggen van elektriciteit.
Tenslotte was er een rekening voor het vervoer van het orgel door de gebr.
Vredeveld van f 57,10.
Aan het einde van het traject was er een tekort van f
101,09. (12)
Dispositie:
genoteerd door W.D. van der Kleij en W. H. Zwart bij een bezoek aan het orgel.
Bourdon |
16' discant |
Prestant |
8' b/d |
Holpijp |
8' |
Viola |
8' |
Celeste |
8' discant |
Prestant |
4' |
Roerfluit |
4' |
Quint |
3' b/d |
Cornet |
III |
Tremulant |
|
Kasboek 1938-1949 (12)
1946 22 maart J. Reil nieuw
orgel 1e helft f 1.500,- mei Gebr. Vredeveld vracht orgel f 57,50 mei Jac de Vries
organist f 75,- 21 juli D. Lahuis Rek, v. orgel f 233,26 12 november laatste
bedrag Firma Reil f 239,63 november J. Reil f 1086,87
1947 7 juli Jac de
Vries 1e halfjaar f 65,- en Jac de Vries reparatie orgel f 8,- 24 okt tekort in
orgelfonds f 70,29 31 dec Jac de Vries f 62,50
1948 Jac de Vries 2x f 62,50
zonder datum
1949: Op 24 oktober schrijft de predikant van de
Hervormde Kerk in Heerde een
brief aan ds. Spaling, waarin hij antwoord geeft op een vraag
van ds. Spaling over Johann Reil. De predikant weet niets negatiefs over Reil te
melden. (07)
Ds. Spaling schrijft aan de Hervormde Orgel Commissie (HOC) dat het orgel er
slecht aan toe is en roept de hulp in van de HOC. Volgens de brief zou het orgel
oorspronkelijk uit een Rooms-Katholieke Kerk in Amsterdam komen en in 1859 gebouwd zijn. De
secretaris van de HOC geeft dit bericht op
29 oktober door aan Dolf Hendrikse
van de HOC.
1950: Op 1 juli
meldt Reil aan de HOC dat de windlade van het orgel naar Heerde is
vervoerd en daar gerepareerd is. Aanstaande maandag gaat de windlade weer terug
naar de kerk.
Op 3 juli meldt ds. Spaling
aan de HOC dat de orgelonderdelen in de kerk zijn aangekomen.
Op 8 juli
meldt de HOC dat Lambert Erné het
orgel zal inspecteren. De HOC
schrijft op 8 juli aan Reil dat hij de HOC had moeten informeren over de
werkzaamheden. Dan had er een inspectie in de werkplaats kunnen plaatsvinden.
Hij loopt nu de kans dat de werkzaamheden zullen worden afgekeurd.
Op 18 juli
doet ds. Spaling verslag van de
staat van het orgel aan de HOC na de restauratie door Reil. Hij heeft het orgel
een uur lang bespeeld en doet verslag van zijn ervaringen:
-
Windvoorziening: Functioneert goed en maakt weinig geluid. Wel hoorde hij een
suizend geluid bij de Prestant 8'.
- Windlade: De bij- en doorspraak is
niet geheel verdwenen. Aan de Prestant 4' is niets gedaan.
- Tractuur:
Alle registers lopen nu licht. De toetsmechaniek rammelt niet meer. De toetsen
liggen echter niet op één lijn.
- Diversen: Deze werkzaamheden zijn
uitgevoerd.
- Pijpwerk: Er is inderdaad gestemd en geďntoneerd, maar er
zijn nu alweer valse tonen aanwezig. De registers geven geen egaal geluid.
Slotconclusie: Er is aardig wat verbeterd, maar voldoende is het nog niet. Hij
baseert zijn onderzoek van de uitgevoerde werkzaamheden op het contract met Reil van 14 april
1950.
Van deze brief is ook een getypt
afschrift aanwezig in het
archief.
Op 21 juli schrijft
de HOC dat de brief van Spaling is ontvangen. De HOC zal het orgel nogmaals
onderzoeken.
Op 12 december meldt
ds. Spaling aan Lambert Erné dat Reil nog steeds geen brief heeft ontvangen van
de HOC en dus geen reden heeft om iets aan het orgel te doen. (07)
1951:
Op 4 januari schrijft de HOC aan
Reil dat hun brief van 19 oktober blijkbaar niet is aangekomen. Ze sturen de
brief nogmaals.
Op 13 maart
schrijft de HOC aan ds. Spalink dat Reil niet heeft gereageerd op de brieven
van 19 oktober en van 4 januari. De HOC raad Spalink aan bijvoorbeeld Flentrop een
offerte te laten maken voor de werkzaamheden, die nog moeten worden uitgevoerd.
Dan kan Reil in rechte worden aangesproken om deze herstelkosten te betalen.|
Op 7 juni meldt ds. Spalink aan
de HOC dat Reil op 31 mei langs is geweest om aanvullende werkzaamheden uit te
voeren.
Op 22 augustus meldt
de HOC dat na onderzoek blijkt dat de windlade nog steeds bij- een doorspraak
vertoond. De HOC raadt ds. Spalink aan Reil per aangetekende brief hiervan op de
hoogte te stellen. (07)
1953: De HOC
informeert bij Ds. Spalink naar
de stand van zaken in het verschil van mening met Reil. De brief wordt ook
toegestuurd aan mr. A. de Jong te
Mijnsheerenland. (07)
47 kasboek 1958-1962 (13)
1958 26 april 'Orgenist' bijdragen 1/1 - 27/4 f 98,-
1958 22 juli orgelspelen
J. Hoeks 20/7 f 3,50 30 okt idem 24/8
1959 6 januari loon organist f 150,50
1959 22 januari orgelstemmen f 45,-
1959 25 januari Geld orgelfonds 1958 naar
spaarbank f 256,65
1959 5 juni orgelspel J. Hoeks f 21,- 29 sept 4x f 14,-
1959 15 juli 1e half jaar orgelspel A. Gropstra f 112,- J. Hoeks f 2x f 7,-
1959 24 juli AOW Gropstra f 6,76
1960 8 januari A. Gropstra en J. Hoeks 1e
halfjaar f 59,50 AOW 3,30 en 3,74
1960 12 januari J. Reil orgelstemmen 45,-
1960 22 januari Orgelfonds op de spaarbank f 361,88
1960 26 mei orgelfonds
spaarbank f 23,82 1 sept f 40,98 7 nov f 42,17
1960 23 oktober organisten 1e
halfjaar f 98,m-
1960 9 juni organist J. Hoeks f 14,- 3 nov 28,-
1961:
Op 2 oktober stuurt Reil een brief
naar de kerk met informatie over een mogelijk nieuw orgel. Hij stelt de
eenklaviers types 6 en 10 voor of mogelijk een orgel op bestelling, die een wat
langere levertijd hebben. (05)
47 kasboek 1958-1962 (13)
1961 20 jan orgelfonds f 33,12 24 mei f 73,70 5 okt f 64,09
1961 10 mei J.
Hoeks f 21
1961 24 dec. 2e halfjaar organist f 70,-
1962 12 jan orgelfonds
f 51,53
1962 17 mei J. Hoeks f 38,50 31 dec f 28,-
1963:
Er wordt een advertentie in Trouw geplaatst voor een gebruikt orgel. (06)
Vanaf het midden van de jaren '50 wordt er geld in een orgelfonds gestort. In
1963 is dit fonds aangegroeid tot ruim f 2.700.- (13)
Trouw
07-12-1963
47 kasboek 1958-1962 (13)
1963 1 januari organisten 2 1/2 jaar f
80,50
1963 11 okt orgelfonds f 350,0
49 kasboek 1963-1966 (14)
1963 22 juni organist Gropstra f 84,- 29 dec f 84,-
1964: Het orgel wordt vervangen door een luidsprekerorgel achter een schijnfront.
Het orgel wordt gekocht bij Van Sloten te Assen. voor f 3.650,-.
49
kasboek 1963-1966 (14)
1964 6 juli aan van Sloten Assen
orgel f 3.650,-
1964 5 november Muziekboek voor mej. D. Hoeks f 19,75
1964
31 dec mej. D. Hoeks organist f 45,50 en T. Koers organiste f 66,50
1965 23
april Aan A. Gropstra van 1964 organist f 60,-
1965 28 juni Mej. T Koers
orgelspel 1e half jaar f 63,- d. Hoeks idem f 59,60
1964 31 dec Mej. Koers f
73,50 D. Hoeks f 56,-
1970: Vierdag plaatst een positief dat in 1964
is gebouwd voor de Hervormde Adventskerk in Amersfoort. Het orgel wordt ingewijd op 17 december 1970.
Adviseurs waren Willem Hülsmann en Adriaan de Groot.
Volgens het boek Het kerkje aan zee is het orgel te Hoogersmilde
gesloopt door Vierdag: "Zij namen mee wat bruikbaar was", herinnert oud-kerkvoogd Wildeboer uit Hoogersmilde zich. "De rest werd
verdeeld en opgeslagen, de grote pijpen op de peerdezolder. Daar hebben ze
gelegen en m'n vader maakte er wel eens een afvoerpijpje mee. Als jongens konden
we er prachtige gevechten mee houden, het leken wel speren, ze gooiden prima.
Van het houtwerk heeft Visser nog een bed gemaakt, maar zakte er door. Waar
echter de kern van dit oude en misschien historisch belangrijke instrument is
gebleven, is helaas onbekend." (03)
Het
Orgel 1970 mei blz. 146, Het Orgel 1971 april blz. 146
Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken. Foto: Geert Koops
Dispositie
(02):
Manuaal |
C-f’’’ |
Pedaal C-d’ |
Prestant |
4' |
Aangehangen |
Holpijp |
8' |
|
Roerfluit |
4' |
|
Octaaf |
2' |
|
Scherp |
II 1’ |
|
Voor
foto's tijdens een stembeurt
van het Vierdag-instrument zie onderaan deze pagina.
Foto (04) Orgel met gesloten luiken
2007: Op 25 januari wordt een onderzoek uitgevoerd
door orgelmaker Mense Ruiter wat de mogelijkheden zijn om het orgel uit de
Gereformeerde kerk van Hoogersmilde naar "De Schakel" over te plaatsen.
Het instrument
blijkt wat afmetingen betreft prima op het balkon in
de kerkzaal van het Kerkelijk Centrum “De Schakel" te passen. Het balkon is ruim
genoeg, er is voldoende hoogte en de balustrade met onderslag is aan passen aan
de nieuwe opstelling.
Er zullen circa 12 zitplaatsen komen te vervallen.
De
vloer waarop het orgel moet komen te staan moet worden uitgevlakt. De
verhoging waar nu het Vierdag positief en de te verwijderen stoelen staan
moet worden verwijderd.
De trekstang boven de balustrade vergt aanpassingen
aan het orgel. Het Vermeulen-orgel moet om deze trekstang heen worden gebouwd:
het front er vóór, de rest erachter. De orgelkas moet worden aangepast
en binnenin moet een pijpenrij worden verplaatst.
De conclusie is dat
overplaatsing goed mogelijk is. Het pijpwerk dient op de nieuwe ruimte te worden
geďntoneerd.
Het instrument is erg vervuild. Dit is grotendeels gevolg
van het ontbreken van een dak op de kas.
De orgelkas vertoont een aantal
gebreken: scheuren in panelen, beschadigingen aan paneelomrandingen. In de
raamwerken aan weerszijden van de kas is doek gespannen, in plaats van vaste
panelen.
Bij de eerdere overplaatsing is de kas op een aantal plaatsen
doorgezaagd. In constructieve zin is dit niet hersteld. Doordat de kas staat
ingeklemd tussen de balkonvloer en het plafond doet het geheel steviger aan dan
het is.
De bovenste profileringen aan de kap boven de speeltafel
lijken een nogal afwijkende maat te hebben. In het snijwerk zitten een aantal
scheuren.
De speeltractuur functioneert goed.
De registertrekkers
verschillen nogal qua trekkracht. Dit zal hoogstwaarschijnlijk het gevolg zijn
van het wegslijten van de grafiet-glijlagen.
De windlade is in 1982
gerestaureerd door Mense Ruiter. Deze functioneert naar behoren.
Balg,
regelaar en windmachine functioneren goed.
Er zijn enkele kleine lekkages
waarneembaar in aansluitingen en bij pakkingen. Het systeem is niet erg
geruisloos.
Het pijpwerk is in goede staat. Er zijn enkele kleine stemschades.
De frontpijpen zien er
goed uit op enkele voetspitsen na, deze zijn ingezakt. (06)
Op 31
januari brengt Mense Ruiter een offerte uit. (16)
Uit te voeren werkzaamheden:
- Demontage - transport - opbouw
- Constructief herstel kas - inpassen van de kas in de balustrade -
aanpassingen rond de trekstang -aanvulling frontondersteuning
- Inregelen en afstellen van alle mechanieken
- Klankaanpassing en stemming
- Luiken en panelen herstellen, aanvullen c.q. nieuw maken.
- Een nieuw dak aanbrengen
- Snijwerk repareren.
- Alle speel- en registermechanieken op draai- en geleidepunten inwrijven
met grafiet.
- Lekkage in de windvoorziening herstellen.
- Reparatie van mankementen aan het metalen pijpwerk. (06)
2009: De Gereformeerde kerk in Hoogersmilde wordt gesloten en verkocht. Het orgel uit de voormalige Gereformeerde kerk
wordt overgeplaatst naar "De Schakel".
Het orgel geplaatst in De Schakel, maar voor het herstel van de kleuren en het
bladgoud.
2010: Er worden pogingen ondernomen om het
orgel op de monumentenlijst geplaatst te krijgen. Deze pogingen lijken niet
geslaagd. Op de monumentenlijst van 2024 is het orgel niet vermeld. (16)
2012:
Het orgel wordt door orgelmaker Mense Ruiter verplaatst
naar de Hervormde Kerk en gerestaureerd.
Tijdens de demontage in juli raken
twee orgelpijpen beschadigd doordat een van de vrijwilligers er per ongeluk op
ging staan. Mense Ruiter herstelt de pijpen.
Kunstrestaurateur Lammert
Muller uit Zuidhorn voert een kleurenonderzoek uit en schildert het orgel
opnieuw. Er wordt bladgoud aangebracht.
Beeldhouwer Tico Top uit Kruisweg
levert 3 stuks snijwerk.
Orgelmaker Mense Ruiter schrijft in
november een memo voor de
waardebepaling van het orgel. De herbouwaarde wordt geschat op circa EUR
162.000,-
Op 29 september
worden nog een aantal extra werkzaamheden in rekening gebracht:
-Maken achterste deel
van de middentoren
-Verwormde krul van de linker cul-de-lampe opnieuw
gesneden
-Geen extra kosten voor aanpassing balkonvloer
-Aanbrengen van
lessenaar- en pedaal-verlichting
-het kleine orgel wordt in de kerkzaal geplaatst
-Later wordt het kleine orgel naar de grote zaal verplaatst. Het instrument zal nog
worden nagezien en gestemd.
Het orgel is op 2 november 2012 weer in
gebruik genomen. Zie het
programma van de ingebruikname. (16)
Neie Smildeger 23-10-2012, onbekende krant
2012
Foto's: Geert
Koops
Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken Het Vermeulen-orgel
op zijn nieuwe locatie.
Noten:
- Boek: T.A. Romein, De hervormde predikanten van Drenthe
sedert de Hervorming tot in 1861, J. Oomkens Groningen, 1861 blz 76
- E-Mail van Jaap Brouwer d.d. 29-12-2002 18:39
- Boek: Klaas de Boer, Er staat een orgel in, Het
kerkje aan de zee en zijn kerkgangers, Stichting Urker uitgaven, 1987 50-54
(Victor Timmer uit Leek wees mij op het boek)
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Hoogersmilde,_Rijksweg_179_-_De_Schakel
(24-12-2024)
- Archief Reil
- Onderzoek archieven door Jans Visscher uit
Hoogersmilde
- Archief Lambert Erné - Universiteit Utrecht
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 16 Kerkvoogdij Notulen 1857-1908
- 1Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 17 Kerkvoogdij Notulen 1901-1924
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 43 kasboek 1925-1931
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 44 kasboek 1931-1938
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 45 Kasboek 1938-1949
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 47 kasboeken 1958-1962
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 49 kasboek 1963-1966
- Drents Archief: 0805 Nederlands Hervormde Gemeente
Hoogersmilde 18 Kerkvoogdij Notulen 1924-1936
- Archief Mense Ruiter
- Drents Archief: 0446 Provinciaal College van Toezicht
Hervormde Gemeenten 74 1870
- Boek: Kleine historie van Hoogersmilde - Een blik
terug van brug naar brug, Stichting 375 jaar Hoogersmilde, 2008 164-166
Geschiedenis van het voormalige orgel uit Urk
(03)
1902: Orgel gekocht uit Amsterdam en geplaatst op de kraak.
1905: Plaatsing boven de kansel
1927: Opdracht voor een restauratie aan G. van Leeuwen voor f. 575,-
- Schoonmaak,
- Nazien mechanieken en windladen, balgen en kanalen
- Vervangen van pijpwerk van Cornet 4 en Octaaf 2
- Nieuwe registerknoppen
1928: Werk uitgevoerd door W. van Leeuwen (daarbij een ander klavier en toevoeging
van een Vox Celeste 8 voor f 145,-)
1929: Reparatie van het trapmechanisme van de balg door W. van Leeuwen.
1942: Het orgel wordt door J. Reil uit de kerk verwijderd en in 1946 te Hoogersmilde geplaatst in een andere kas.
De dispositie te Urk:
Bourdon 16 D
Prestant 8 B/D
Holpijp 8
Viola 8
Celeste 8 D
Prestant 4
Roerfluit 4
Quint 3 B
Octaaf 2
Cornet 4 sterk
Tremulant
Aangehangen pedaal
Foto's van dit instrument uit het boek: S.v.d. Berg e.a., Het kerkje aan zee, Urk 1986
Organist Johannes Oost op de rechter foto
Trouw 02-11-1987 Klik op de afbeelding voor een vergroting
Foto's (Geert Koops) tijdens een stembeurt van het
Vierdag-orgel uit de Schakel: