Meppel Remonstrantse kerk
1879: Bouw van een Remonstrantse kerk in Meppel
1880:
Aanschaf van een harmonium uit Amsterdam. Dit is mogelijk een drukwindharmonium
van Alexandre. Deze firma adverteerde in het jaar 1876 vele malen in de
Drentsche Courant.
Provinciale
Drentsche en Asser courant 26-03-1881
Provinciale Drentsche en Asser courant 28-11-1881
1884:
Plannen voor het plaatsen van een orgel
Algemeen Handelsblad
18-03-1884
Provinciale Drentsche en Asser courant 19-03-1884, 28-03-1884
Het nieuws van den dag : kleine courant 31-03-1884
Provinciale
Drentsche en Asser courant 02-04-1884, 04-06-1884
Het nieuws van den
dag : kleine courant 06-05-1884
Provinciale
Drentsche en Asser courant 11-07-1884
1885: Bouw van het orgel door L. van Dam en Zonen te Leeuwarden.
Het orgel wordt op 30 augustus 1885 met een kerkdienst in gebruik genomen.
De kosten van het orgel waren f 4.500,- (13)
De zaterdag daarvoor is het gekeurd door Johannes Worp, organist van de Martinikerk te Groningen. Hij gaf zondagmiddag om 17:00 uur ook een
orgelconcert. (04)
De eerste organist was L. Mulder die al sinds de bouw van de kerk hier speelde.
Algemeen
Handelsblad 12-05-1885 en Het vaderland 02-09-1885
Provinciale Drentsche en Asser courant 01-04-1885, Meppeler Courant
23-05-1885
Provinciale
Drentsche en Asser courant 09-05-1885, 13-05-1885, 26-05-1885, 18-08-1885
Algemeen
Handelsblad 31-08-1885
Foto uit het
boekje van E.J. Wilzen-Bruins, De Remonstrantse kerk te Meppel, Meppel 1945. (14)
Op basis van het boekje van mevr. Wilzen-Bruins en een kranten bericht
reconstrueerde Victor Timmer de mogelijke dispositie van het orgel.
Wilzen-Bruins
meldde: “Het orgel bezit 2 klavieren, met aanhangend pedaal en een twintig
registers”.
Volgens een bericht over de ingebruikneming in de Meppeler
Courant van 2 september 1885 was het een “1/16 [sic] voets dubbel werk, bevat 2
klavieren en 25 registers.
Het geheel bestaat uit een 1100 pijpen en de
fabriekanten verdienen ten volle door hun degelijk werk aanbevolen te worden als
meesters in hun vak”.
Afgaande hierop was de dispositie waarschijnlijk het
beste te vergelijken met die van Buitenpost, welke tot 1974 als volgt was: (*8)
Hoofdwerk: Bourdon 16 vt, Violon 16 vt. disc., Prestant 8 vt,
Holpijp 8 vt, Octaaf 4 vt, Roerfluit 4 vt, Quintprestant 3 vt, Octaaf 2 vt,
Cornet 3 sterk disc., Trompet 8 vt (basen discant);
Bovenwerk:
Roerfluit 8 vt, Salicional 8 vt, Viola di Gamba 8 vt, Salicet 4 vt, Fluit
Travers 4 vt, Quintfluit 3 vt, Gemshoorn 2 vt, Klarinet 8 vt.
Voegt men daar
de registerknoppen aan toe voor de werktuigelijke registers die worden genoemd
bij de andere voorbeelden van dit orgeltype, zoals Manuaalkoppel, Pedaalkoppel,
Afsluiter Hoofdwerk, Afsluiter Bovenwerk, Tremulant en Windlosser,
dan komen
we (registerknoppen tellend!) inderdaad uit op het bovengenoemde aantal van 25
registers. (12)
Provinciale Drentsche en Asser courant 01-09-1885
Leeuwarder courant
02-09-1885
Meppeler Courant 02-09-1885
Meppeler Courant
26-08-1885
Provinciale Drentsche en Asser courant 06-07-1886
Provinciale Drentsche en Asser courant 26-04-1887
Provinciale Drentsche
en Asser courant 13-03-1888, 25-07-1888,
Provinciale Drentsche en Asser courant 30-10-1888, Caecilia; algemeen muzikaal
tijdschrift van Nederland jrg 45, 1888, no 23, 01-12-1888
1889: Concert door J.C. van Apeldoorn
Meppeler courant
1889-06-26, Provinciale Drentsche en Asser courant 26-06-1889
Provinciale
Drentsche en Asser courant 14-03-1890
Provinciale
Drentsche en Asser courant 07-08-1893
Provinciale Drentsche en Asser courant 07-06-1895
Provinciale
Drentsche en Asser courant 27-10-1897
Provinciale Drentsche en Asser courant 26-11-1900
Provinciale
Drentsche en Asser courant 24-06-1902
Provinciale
Drentsche en Asser courant 22-08-1904
Nieuwsblad van het Noorden
07-12-1904, 06-04-1905
Provinciale Drentsche en Asser courant 27-03-1906, 12-09-1906
Provinciale
Drentsche en Asser courant 16-05-1911
Provinciale
Drentsche en Asser courant 02-03-1916
Provinciale Drentsche en Asser courant 09-12-1919
Provinciale Drentsche en Asser courant 22-12-1924
Provinciale
Drentsche en Asser courant 01-12-1928
Provinciale Drentsche en Asser courant 28-07-1931
1936: Het orgel werd gereviseerd door de firma Valckx en Van Kouteren uit Rotterdam. Er kwam toen ook een Meidinger windmotor (01).
De Nederlander 28-03-1936 en De standaard 15-05-1936
1937: Antwoord op
20 juli van de kerk op een door Reil
uitgebracht offerte voor een restauratie. Ze willen verder met Reil, mits hij de
conditie voor ook het daarna te verichten uit de offerte haalt. (09)
De radiogids;
officieel orgaan van de Vereeniging van Arbeiders-Radio-Amateurs (VARA), jrg 12,
1937, no 4, 27-11-1937
Provinciale
Drentsche en Asser courant 21-11-1938
1939: Kattebelletje
(lastig leesbaar) van een contact met Reil. Op
4 mei doet Reil een voorstel voor
uit te voeren stembeurten voor Hfl 27,50 De kerk geeft
opdracht aan Reil om het orgel te
gaan stemmen. Op 9 mei dankt Reil
voor de opdracht om het orgel te stemmen. (09)
1942: OP 27 juli meldt Reil dat hij hij het orgel helaas nog
niet heeft kunnen een stemmen. Een dag na de telefonische aanvraag vanuit Meppel
werd zijn personneel door de Duitsers gevorderd. Ook is hij bang dat zijn "luxe-bedrijf"
gesloten zal worden.
Bij grote urgentie zou hij op 10 en 11 augustus langs
kunnen komen. Op 10 augustus 1942 schrijft dhr. Otten dat de stembeurt uitgesteld
kan worden, maar niet later dan okt/nov. (09)
1945: Kerk en orgel gaan verloren door oorlogsgeweld. Op 28 januari 1945 trof een verdwaalde bom uit een vliegtuig van de geallieerde luchtmacht het kerkgebouw.
Op 8 februari 1945 schrijft de organist van de kerk dhr. H. Smit Reil een
uitgebreide emotionele brief (blz. 01,
02 en
03)over het verloren gaan van het
orgel.
Gelukkig was niemand in de kerk toen de bommen vielen, maar in de nasste
omgeving zijn 20 doden gevallen. Hij probeert uit de puinhopen nog zoveel
mogelijk van het orgel te redden.
Hij vraagt zich af of de restanten misschien
nog bruikbaar zijn en wat de mogelijke waarde is.
Hij informeert ook alvast naar
de mogelijkheden van een nieuw orgel. Ook is hij veel orgelmuziek kwijt geraakt
en vraagt Reil om hulp deze weer te vervangen. (09)
Provinciale
Drentsche en Asser courant 10-02-1947
1951: Op 14 april 1951 werd de eerste steen gelegd voor de bouw van een nieuwe kerk.
195x: Reil plaatst een klein pijporgel in de kerk. Dat door
de kerk wordt gehuurd. (Zie de brief van organist H. Smit d.d. 14 mei 1956)(10)
Foto (07)
1956: Plannen voor nieuw kerkorgel
Meppeler courant 1956-11-19
Op 14 mei
schrijft de organist van de kerk
H. Smit aan de orgelcommissie van de Hervormde kerk. Hij wil de voorstanders van
een Hammond-orgel ervan overtuigen dat aanschaf van zo'n instrument niet
verstandig is. Kan de Commissie een rapport sturen zodat hij de voorstanders
ervan kan overtuigen dat een aanschaf niet verstandig is. In de kerk staat nu
een klein pijporgel dat wordt gehuurd van de fa. Reil. Op 25 mei
antwoord door de Orgelcommissie.
Men zegt toe het rapport toe te sturen. De commissie ontraadt de aanschaft van
een electronisch orgel sterk. Op 28
november informeert de Orgelcommissie over er al een beluit is genomen
omtrent de aanschaf van een orgel. De prijzen stijgen snel en uitstel zal leiden
tot een hogere prijs. (10)
1957: De gemeenteraad van Meppel kent een subsidie toe van
F 4500,- voor de aanschaf van een orgel
Leeuwarder courant
10-08-1957, Meppeler courant 1957-06-03, 1957-06-05, 1957-06-07, 1957-06-07
Provinciale Drentsche en Asser courant 06-06-1957, 02-08-1957, 2-11-1957, 12-12-1957
1957 Notulen en bijlagen van de Provinciale Staten 19 november
In deze
statenvergadering ontstond een uitgebreide
discussie omtrent het wel of niet
verlenen van deze subsidie op basis van een
aantal aangeleverde stukken.
Provinciale Drentsche en Asser courant 18-12-1957 (Klik op de afbeelding voor
een vergroting)
Tussentijds heeft er in de kerk vermoedelijk een interim orgel
van Reil gestaan. De kerkenraad van de
Gereformeerde kerk in Valthermond werd tenminste door Reil in 1958
uitgenodigd een kijkje te nemen in Meppel.
Vermoedelijke dispostie: Gedekt
8', Prestant 4', Octaaf 2', Mixtuur volgens het
aantekenbriefje van een
van de bezoekers uit Valthermond.
1958/1959: Nieuw orgel door E. Leeflang te Apeldoorn.
Het
contract voor de bouw werd op 19 september 1958 afgesloten. Zie blz. 01
en 02 (08)
| Hoofdwerk |
|
Rugwerk |
|
Pedaal |
|
| Prestant |
8’ |
Holpijp |
8’ |
Holquintadeen |
16’ |
| Roerfluit |
8’ |
Prestant |
4’ |
Schalmei |
4 (horizontaal) |
| Vlakfluit |
4’ |
Flageolet |
2’ |
|
|
| Mixtuur |
2’ 3-4 st. |
Scherp 1’ |
3 st. |
|
|
| Dulciaan |
8’ |
|
|
|
|
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II; Manuaal I - Pedaal; Manuaal II - Pedaal (02).
Provinciale
Drentsche en Asser courant 01-12-1959, 23-12-1959
1980: Op 25
februari informeert de organist Rabenort of bij Reil bekend wat er is
gebeurd met eventuele restanten van het orgel na het bombardement van 1945. (09)
Stemkaart Reil
2001
2007: Een stichting gaat voor de Remonstrantse gemeente in Meppel uitzoeken wat de mogelijkheden zijn om het kerkgebouw aan de Heerengracht af te
stoten. De ledenvergadering heeft toestemming gegeven om het proces in gang te zetten.
De Remonstrantse gemeente werkt al enige tijd samen met de Doopsgezinde kerk. De ene maand vindt de dienst in de Remonstrantse kerk plaats, de andere maand in de
Doopsgezinde kerk aan de Vledderstraat. De Remonstrantse kerk is zelfs te groot voor twee gemeenten. Bovendien is er wegens geldgebrek al lange tijd geen
onderhoud gepleegd aan het kerkgebouw aan de Heerengracht.
Een stichting gaat nu onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor de Remonstrantse gemeente. Zeker is dat de gemeente in de toekomst overgaat naar de
(veel nieuwere) Doopsgezinde kerk. Dat kan echter nog wel enige jaren duren. (03)
2008: Het orgel is via bemiddeling door Orgelmakerij Sicco Steendam te Roodeschool
verkocht naar Polen. (05)
Op 28 september 2008 is de laatste dienst gehouden in de remonstrantse kerk. Er wordt nu samen met de Doopsgezinden gekerkt in de Doopsgezinde kerk. (06)
2011: De kerk is inmiddels afgebroken tot op de voorgevel
na. Zie onderstaand een foto uit het Dagblad van Het Noorden uit eind februari
2011.
Bronvermelding:
- Het Orgel (1935-1936). De Harp (1936)38.
- Het Orgel (1960)19.
- [kerkorgel] Diverse kerkberichten (838) d.d. 2-3-2007
- Website http://www.remonstranten.org/meppel/
- E-mail van Sicco Steendam d.d. 31-01-2008
- www:
http://www.remonstranten.org/meppel/
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Meppel,_Heerengracht_23_-_Remonstrantse_Kerk
- Archief Leeflang
- Archief Reil
- Archief Lambert Erné, Universiteit Utrecht
- E-Mail d.d. 05-07-2021 van Victor Timmer
- Tijdschrift: Friese Orgelkrant 2021, Victor Timmer, “Dit
orgel maakt mij overbodig, het is veel te solide, er valt niets aan te
verdienen” Over de bouw en ondergang van het mooiste orgel van Meppel
- Boek: Joannes Tideman, De remonstrantsche Broederschap
Biographische Naamlijst, Y. Rogge Amsterdam, 1905 blz. 384
- Boek: E.J. Wilzen-Bruins, De remonstrantse kerk te
Meppel, Boom, 1945
- Artikel: Oud Meppel 2021 jaargang 43-4, Victor Timmer,
Dit orgel maakt mij overbodig 11-17
De Remonstrantsche broederschap biographische naamlijst van hare professoren,
predikanten en proponenten, met historische aanteekeningen omtrent hare
kweekschool en gemeenten - 1905
