Noordscheschut Gereformeerde kerk
1905: het kerkgebouw stamt uit 1905, toen het kerkgebouw in
Nieuweroord werd verlaten voor de nieuw
gebouwde kerk in Noordscheschut.
De orgelgeschiedenis van deze kerk is nogal in nevelen gehuld, omdat het kerkarchief nog niet diepgaand is onderzocht op dit punt.
Via Peter Dillingh (01) kreeg ik informatie aangeleverd uit een aantal bladen
waardoor duidelijk wordt dat men in 1913 een 2e-hands-orgel aanschaft uit Wildervank. U vindt scans van deze pagina's hieronder afgebeeld.
Links: ansichtkaart, recht: foto Geert Jan Pottjewijd
1905: Er werd gepoogd het orgel van de
Gereformeerde kerk in Hoogeveen, te kopen. waar een orgel werd
aangekocht vanuit Antwerpen.
1912: Er wordt een in 1884 gebouwd instrument uit de
Gereformeerde kerk van Wildervank te koop aangeboden middels onderstaande advertentie.
In Wildervank werd door een schenking van de fam. Bos een nieuw orgel gebouwd
door Walcker uit Duitsland. Het oude instrument werd verkocht.
het orgel
wordt gekocht voor f 1800,-. Ds. Heersink leent f 1.500,- tegen een rente van 3%
met een looptijd van 3 jaar. Het orgel wordt aan de noordkant van de kerk
geplaatst boven de kansel. (09)
Zie voor meer info omtrent dit instrument de notitie
onderaan deze pagina en het boek onder (06). (03)
Links:
De Standaard van 8 juni 1912. (01) Rechts: Advertentie in het Tijdschrift "Het Orgel" van juni 1912
(01)
KERKORGEL
Wegens bijzondere omstandigheden TE KOOP een krachtig kerkorgel met 2 klavieren en vrij pedaal slechte ±. 28 jr oud met de volgende dispositie:
I. Manuaal |
II Manuaal |
Pedaal |
Prestant 8' |
Prestant 8 Vt. |
Subbas 16' |
Bourdon 16' |
Gamba 8' |
Bazuin 16' |
Roerfluit 4' |
Voix Celeste 8' |
Prestant 8' |
Octaaf 4' |
Holpijp 8' |
Octaaf 4' |
Quint 3' |
Prestant 4' |
|
Octaaf 2' |
Fluit Harm. 4' |
|
Prog. Harm. 3-5 sterk |
Fluit 2' |
|
Mixtuur 2-3 sterk |
|
|
Trompet 8' |
|
Te bevragen bij den heer J. BOS Kz., Wildervank (P.ov. Gron.).
1913: Volgens onderstaand krantenbericht wordt het orgel op 19 maart in
gebruik genomen.
De Standaard van zaterdag 22 maart 1913 (01)
1923: Er wordt in het
tijdschrift "Het Orgel" van maart 1923 een organiste Mej. N. Koster genoemd
1930: Het orgel wordt te koop aangeboden.
De heraut
voor de gereformeerde kerken in Nederland, 1930, no 2722, 23-03-1930 en De
standaard 15-03-1930
1930: Nieuw orgel door Dekker uit
Goes.
Provinciale Drentsche en Asser courant 15-03-1930,
De Nederlander 25-03-1930
Provinciale Drentsche en Asser courant 02-04-1931
Het Kerkorgel - Periodiek van de orgelbouwers A.S.J. Dekker te Goes nr. 11 (blz.
87) en nr. 14 (blz. 110)
(08)
Ongedateerde foto (09)
1948: Een
muizenplaag in het orgel wordt met gif bestreden. (09)
1954: De kerkenraad besluit via een brief van
13 april de door Reil
geplaatste windmotor te behouden.
Op
4 juni Schrijft Reil aan de
predikant J. Groenenberg dat het goed mogelijk is het orgel wormvrij te maken,
maar dat dan al het pijpwerk uitgenomen moet worden en het orgel schoongemaakt
moet worden. De panelen van triplex in de zijkast moeten worden vervangen door
Hardboard. De kosten bedragen dan Hfl 540,= De vermolmde triplex-panelen in de
preekstoel zullen ook vervangen moeten, omdat daar vermoedelijk de oorzaak van
de houtworm gezocht moet worden. (07)
1958: Op
28 november meldt de
kerkenraad dat ze accoord gaan met het voorstel van Reil om het orgel te
restaureren. Ze vragen om een schriftelijke bevestiging. De architect zal een
fronttekening leveren. (GJP: vermoedelijk wordt de kerk ook verbouwd).
Voorgesteld wordt om de werkzaamheden in januari 1959 te starten.
Op
1 december dankt Reil de
kerkenraad voor de opdracht het orgel te restaureren. Hij omschrijft de volgende
werkzaamheden:
- Algehele restauratie
- Nieuw front volgens
het ontwerp van de architetct.
- Twee nieuwe registers ter vervanging
van de "waardeloze" registers Gamba en Voix Celeste door een Quint 2 2/3' en een
Mixtuur II-III
- Totale kosten Hfl 5340,=
Op
16 december stuurt
architect T. Zondag het ontwerp van het orgelfront en de kansel naar Reil. Het
aantal frontpijpen is gelijk aan het aantal frontpijpen van het huidige orgel.
Op 22 december dankt Reil
de architect voor de geleverde tekening. Hij is enthousiast over hetontwerp en
heeft 2 vragen: Hoe moeten de vierkantjes van het onderpaneel worden gemaakt en
Moeten de beide zijpanelen draaibaar zijn. (07)
1959: Op
5 januari beantwoordt
architect T. Zondag de vragen die Reil heeft gesteld in een brief van 22
december en in een gesprek. De zijpanelen van de orgelkas worden door Reil
gemaakt en moeten inderdaad draaibaar zijn. Het paneel van de onderbouw van het
orgelfront moet worden gemaakt van massief Parapine van 2cm dik, voorzien van
ingefreesde dwarssponningen met aan vakindeling van 10x10cm
Vermoedelijk
begin januari schijft de
kerkenraad dat Reil de restauratie voor de opgegeven prijs kan uitvoeren en dat
de werkzaamheden kunnen aanvangen op 28 januari. Ze vragen aan Reil om te
bevestigen of er een garatietermijn van 5 jaar is.
Op
26 januari schrijft Reil
dat hij op al zijn werkzaamheden een garantie geeft van 5 jaar.Brief van dhr. G.
Zomer uit april (voorzijde,
achterzijde) dat de
ingebruikname van de kerk is vastgesteld op 1 mei a.s.
Op
14 april nodigt de
kerkenraad Reil uit om samen met zijn personeel de ingebruikname van het
gerestaureerde kerkgebouw op woensdag 29 april om 20:00 uur bij te wonen.
Op
27 april meldt J.
Groenenberg dat de klep van het orgel niet goed sluit en één van de pedaaltonen
het niet doet. (07)
Bouwtekening door T. Zondag. Klik op de afbeelding voor een vergroting (07)
Provinciale Drentsche en Asser courant 06-05-1959
Foto uit de jaren '50 en '60 van de 20e eeuw door C. van 't Wout uit Wateringen (02)
1964: Briefkaart d.d. 23 juni (voorzijde,
achterzijde) van G.H.
Gerritsen met de vraag of Reil kan langs komen voor het oplossen van een hanger.
(07)
1966: Brief van
7 februari van G.H. Gerritsen in antwoord op een Reil dat het orgel al een
tijd geen onderhoud heeft gehad. Voorgesteld wordt dit in het voorjaar te doen.
(07)
1970: Offerte van Reil voor een nieuw orgel. Reil stelt voor het
orgel niet weer boven de preekstoel te plaatsten, vanwege de daar te beperkte
ruimt, maar op de gaanderij achter in de kerk.
De volgende dispositie wordt
voorgesteld:
Hoofdwerk: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3',
Octaaf 2', Mixtuur V, Trompet 8'
Postief: Prestant 4', Holpijp 8', Roerfluit
4', Woudfluit 2', Sesquialter II, Scherp II-IV, Dulciaan 8, Tremulant
Pedaal:
Subbas 16', Prestant 8'(Transmissie)
De bouw van het orgel heeft niet plaats
gevonden (07)
1977: Het orgel wordt
vervangen. (09)
2002: Achter het huidige (ongetwijfeld later gewijzigde front) staan de luidsprekers van een elektronisch orgel
Foto B.
Stok (08)
Een ter plaatse opgetekend verhaal luidt als volgt:
Bij de bouw van de kerk rond 1905 zou hier het oude van Oeckelen orgel zijn geplaatst uit de Gereformeerde Hoofdstraatkerk
te Hoogeveen. Het orgel werd geplaatst op de galerij achter in de kerk. Aan het begin
van de oorlog werd het orgel ingenomen door een orgelbouwer die een nieuw orgel plaatste.
Volgens de orgelbouwer was het oude orgel niets meer waard. Toch werd door een bezoekende
predikant een keer verteld dat het orgel in Zeeland was geplaatst, waar het nog steeds
aanwezig zou zijn. Er werd een nieuw orgel geplaatst boven de kansel. Hiervan is alleen
het front nog over. Achter het front staan de luidsprekers van het electronische
orgel.
[ Bovenstaande informatie is afkomstig van de voorzitter van de commissie van beheer, die deze informatie uit zijn geheugen opdiepte]
Bovenstaand verhaal zou theoretisch waar kunnen zijn als met die oorlog de eerste
Wereldoorlog wordt bedoeld. Het orgel uit Hoogeveen zou er dan echter maar 8 jaar hebben gestaan. Ook kan de 2e Wereloorlog zijn bedoeld, maar ook dan
blijven er nog vele vragen over.
GJP: Het krantenbericht uit 1930 meldt een
nieuw orgel door Dekker uit Goes. Het oude orgel zou dus in Zeeland terecht
gekomen kunnen zijn als Dekker het heeft ingenomen.
Vermelding in de werklijst van A.S.J. Dekker
Om het verhaal nog complexer te maken wordt Nieuweroord Gereformeerde kerk genoemd in de werklijst met een pneumatisch orgel met 1 manuaal en 9 registers. Jaar: 1930
Alleen een onderzoek van de archieven van de kerk zouden uitsluitsel kunnen gevens omtrent de ware toedracht.
Bronvermelding:
- E-Mail van Peter Dillingh d.d. 8-12-2004
- Foto uit de verzameling van Aart de Kort. Aangeleverd op 5-8-2010
- E-Mail van Wim de Olde omtrent de connecties tuusen
Wildervank, Hoogeveen en Noordscheschut.
- www:
http://www.walckerwildervank.nl/
- www:
http://reliwiki.nl/index.php?title=Noordscheschut,_Drostenraai_41_-_Gereformeerde_Kerk
- Boek: Het Walcker-orgel van de Grote kerk te
Wildervank door Wim de Olde
- Archief Reil
- Archief Jaap Brouwer
- Boek: Jubileumboek 1 januari 1905- 1 januari 2005
gereformeerde kerk Nieuweroord/Noordscheschut
1884 Wildervank: Dit orgel werd in 1884 blijkens onderstaand bericht waarschijnlijk gemaakt door K. Doornbos voor de Christelijk Gereformeerde kerk van Wildervank.
De Bazuin van 10 oktober 1884
WILDERVANK, 6 Oct. 1884. Op Dinsdag 30 Sept. jl. werd het orgel in de Chr. Geref. kerk alhier voor het gebruik bij den
godsdienst gewijd. Het is een aanwinst voor de gemeente, waarover zij zich mag verblijden. Het is voorzien van twee
klavieren met vrij pedaal. Verder zijn
aangebracht manuaal en pedaal-koppeling, benevens de gewone afsluitingsregisters.
Het werd op den avond der inwijding bespeeld door den zeer bekwamen organist den
heer R. van Bruggen, van Groningen, ‘die op meesterlijke wijze de krachtvolle
en lieflijke tonen aan het orgel wist te ontlokken, zoodat de degelijkheid van
het werk goed uitkwam en onze orgelmaker J. Doornbos, van Groningen, eer aandeed.
Wij durven hem dan ook met alle vrijmoedigheid elders aanbevelen.
Het in
1912 aangekochte orgel nog in de oude kerk te Wildervank (06)
Het
orgel is overgeplaatst naar de in 1911 nieuw gebouwde kerk. De orgeltribune is
al ingericht op het nieuw Walcker-orgel dat in 1913 wordt geplaatst. (06)