Peize, Hervormde kerk


Foto Reliwiki

De kerk te Peize dateert uit de tweede helft van de 13de eeuw, gezien plaats en vorm van de vensters: smalle kleine vensters in de bovenzone, echter al wel met een spitse hoog. De (gedichte) ingangen in noord- en zuidmuur hebben nog een Romaanse rondboog. De vensters en ingangen werden bij de restauratie (1964-'68) naar gevonden sporen hersteld. Voordien had het schip dezelfde grote vensters als we nu nog aantreffen bij het koor, dat uit 1824 dateert. In 1824 werd de kerk vernieuwd en vergroot. Bij opgravingen is gebleken dat de kerk oorspronkelijk een versmald rechtgesloten koor gehad heeft in de trant van Hoogkerk. Waarschijnlijk had dit koor een koepelgewelf. Bij hetzelfde onderzoek bleek dat de kerk een forse westtoren heeft gehad. Deze toren werd in 1624 afgebroken. In 1803 verrees de huidige toren. Mogelijk heeft de klok in de tussentijd in een houten klokkenstoel gehangen.
Bij de restauratie heeft het interieur een forse wijziging ondergaan door het opnieuw opmetselen van de triomfboog, waarvan de fundering teruggevonden was. Deze boog behoorde echter bij het vroegere versmalde koor en niet bij het huidige, zodat bij de restauratie een toestand geschapen is die in het verleden nooit heeft bestaan. Een voorbeeld van romantisch restaureren. Voor het gebruik blijkt de boog een handicap, daar een deel van de in het koor gezeten kerkgangers de predikant niet kan zien. De ruimte wordt a.h.w. in twee delen verdeeld.
De kerk bezit verder een preekstoel uit 1763, een koperen doophekken op een fraai gesmede ijzeren stander (17de eeuws) en een 18de eeuws offerblok. Het romaanse stenen doopvont staat nu in het Provinciaal Museum te Assen.

Bronnen: Dr. Regn. Steensma Lang de oude Drentse kerken (1977) ISBN 90 246 4213 2 (Bosch & Keuning - Baarn)