Roswinkel Hervormde kerk

Informatie over de kerk

1849/1850: Er is nog geen orgel aanwezig in de kerk gezien de correspondentie rond het ontslag van de koster-voorzanger H. Kamping. (06)


Drentsche courant 19-04-1850, 18-10-1850


Nieuwe Drentsche courant 02-03-1853 en Nieuwe Drentsche courant 09-03-1853
Het linker bericht blijkt op een misverstand te berusten


Provinciale Drentsche en Asser courant 09-04-1853, 20-04-1853


Provinciale Drentsche en Asser courant 16-04-1873

1890: In de aanstellingsbrief van 25 juli voor de voorzanger en voorlezer Johannes Wiegman staat in artikel 1: 'Hij Johannes Wiegman is verplicht iederen zon en feestdag of bij andere Godsdienstige gelegenheden in de Kerk het zij als voorzanger en voorlezer of organist de gemeente voor te gaan en het gezang te leiden.' (07) Blijkbaar hield men er bij zijn aanstelling al rekening mee dat er een orgel zou worden geplaatst.

1896: Misschien was er in dit jaar al een harmonium in de kerk aanwezig, gezien het onderstaande krantenbericht.


Provinciale Drentsche en Asser courant 01-04-1896


Ansichtkaart 1923


Emmer courant 15-02-1927, 15-03-1927, 12-04-1927


Emmer courant 19-08-1927, 11-10-1927

1927: Op 21 januari wordt geconstateerd de gemeente nog steeds een kerkorgel mist. Men zal verbinding zoeken met de kerkvoogdij.
Op 14 juni blijkt uit overleg dat de kerkvoogdij de restauratie van de kerk voor zijn rekening wil nemen. Het kerkorgel moet worden gefinancierd door offervaardigheid van de gemeente.
Op 7 oktober blijkt dat de kerkvoogdij de restauratie van de kerk en de orgelbouw voortvarend heeft aangepakt. De collecte heeft bijna f 3.000,- opgeleverd, zodat een keurig orgel kan worden geplaatst en het kerkgebouw ondergaat inwendig een vernieuwing.
27 november: 'Met een predicatie over Psalm 145:13 wordt het geheel gerestaureerde kerkgebouw in gebruik genomen, terwijl tevens een orgelconcert word gegeven om de klank van het orgel te doen horen' (11). Het orgel wer bespeeld door dhr. Tollenaar uit Onstwedde.

Dispositie van het A.S.J. Dekker-orgel volgens het rapport van 11 maart 1969:
Bourdon 16'
Prestant 8'
Aeoline 8'
Liefelijk Gedekt 8'
Voix Celeste 8'
Fluit 4'
Tremulant  



Nieuwsblad van het Noorden 17-03-1927, Provinciale Drentsche en Asser courant 07-10-1927, 11-10-1927


Emmer courant 07-10-1927


Provinciale Drentsche en Asser courant 29-11-1927, Emmer courant 29-11-1927


Foto http://www.kerkeninbeeld.nl


Foto: W. Blokland (04)

1939: In de kerkvoogdijvergadering van 11 december wordt afgesproken de heren Kraan, Schuitema en Braakhekke te laten inschrijven voor welk salaris zij de organistenfunctie willen vervullen. (10)
In december wordt dhr. J. Kraan uit Ter-Apelkanaal per 1 januari 1940 aangesteld als organist tegen een salaris van f 85,- per jaar. De benoeming is eerst voor een jaar, maar als de kerkvoogdij de benoeming niet voor oktober ongedaan maakt wordt de aanstelling met een jaar verlengd. Bij ziekte dient hij zelf op eigen kosten voor een vervanger te zorgen.) (08)
Tegelijkertijd wordt ook kerkknecht Frans Meijer benoemd. Zijn functieomschrijving is veel uitgebreider. Eén van zijn taken wordt als volgt omschreven: 'Het orgeltrappen, naar noodzakelijk is'. Zijn salaris is een optelling van verschillende taken, die allemaal apart worden gehonoreerd. Zijn totale salaris bedraagt f 161,- (09)

1940: In de rondvraag van de kerkvoogdijvergadering op 23 januari wordt gevraagd of wij met de benoemingen van de nieuwe organist er niet op achteruit zijn gegaan. Er wordt geantwoord dat ook hier moet worden bezuinigd. Op de duur zal het wel goed komen. Dhr. Kraan heeft hier nog maar een paar keer gespeeld. (10)


Emmer courant 27-12-1940

1953: In de kerkvoogdijvergadering van 17 juli wordt besloten organist van der Tuuk een cadeautje te geven voor zijn jarenlange orgelspel. (10)

1955: Orgelbouwadvies door de Orgelcommissie van de Hervormde Kerk

Bijlagen van de Handelingen der Generale Synode der Nederlandsche Hervormde Kerk ten jare 1956

In een brief van 23 maart vraagt de kerkvoogdij van Roswinkel de orgelcommissie van de Hervormde kerk om advies. Het orgel is zeer vuil van binnen en er moet een windmotor worden geďnstalleerd. (03)
Op 9 april antwoordt de Orgelcommissie dat de kosten van advies f 20,-  bedragen. Er zal een deskundige langs komen om het orgel te inspecteren. In een bijlage wordt de werkwijze van de Commissie toegelicht. (05)
Op 28 april antwoordt de kerkvoogdij dat ze graag gebruik maken van het advies.
Op 4 mei schrijft de kerkvoogdij dat ze afzien van het advies en dat ze de orgelmaker Reil hebben ingeschakeld
Op 24 juni schrijft de Orgelcommissie naar het Generaal College van Toezicht der Hervormde kerk dat men in Roswinkel heeft afgezien van het advies en op eigen initiatief de orgelmaker Reil uit Heerde heeft ingeschakeld. Deze orgelmaker staat bij de commissie slecht bekend en wordt nooit anbevolen. Men wil een ander onderzoek, omdat de kerkvoogdij onder toezicht staat.
Het onderzoek door de Orgelcommissie werd toch uitgevoerd, omdat dhr. Hülsmann op 9 mei nog geen weet had van de brief van 4 mei. het rapport van 10 juni meldt dat enkele toetsen van het groot octaaf van het pneumatische orgel klemmen door waarschijnlijk vochtinwerkingen. Vervanging van de hard geworden membranen is noodzakelijk. Er is houtworm geconstateerd. Enkele pijpen zijn verbogen. Het orgel is zeer vervuild. Gewenst is het aanbrengen van een windmotor. Als er nog geen contract is met Reil kan de commissie een bonafide orgelmaker adviseren.. Mocht Reil de werkzaamheden toch uitvoeren dan houdt de commissie graag toezicht.
Op 5 oktober meldt de kerkvoogdij van Roswinkel dat ze contact hebben opgenomen met het cllege van toezicht, maar dat ze nog niets hebben gehoord. Op 27 oktober meldt het college van toezicht aan de orgelcommisie dat de betreffende werkzaamheden behoren tot het normale onderhoued en dat hiervoor geen toestemming nodig is. Op 11 november meldt de orgecommissie dat ze graag de werkzaamheden van Reil willen kunnen beoordelen, vanwege zijn slechte reputatie.
Op 15 november schrijft het college van toezicht dat ze zicht nog op een antwoord bezinnenn. Ook willen ze helderheid wie de kosten van het onderzoek door de orgelcommissie betaald. Op 19 november meldt de orgelcommissie dat ze de vraag van het college van toeziht zullen gaan onderzoeken. Op 30 november schrijft de orgecommissie dat er geen kosten voor het onderzoek in rekening worden gebracht. De kosten worden bestreden vanuit de algemene subsidie door de Generale financiële Raad. (03)

1956: Op 13 november vraagt de Orgelcommissie aan het college van toezicht welk besluit er nu over de orgelkwestie van Roswinkel is genomen. De werkzaamheden van Reil zijn nog niet onderzocht. Op 17 november antwoord van het College van Toezicht: Men is van mening dat nader onderzoek niet nodig is. (03)


Tekening door Jan Vissering (1933-2017) (04)

1969: Op 11 maart brengt de Orgelcommissie van de Hervormde Kerk een voorlopig advies uit over de toestand van het orgel. Men noemt het orgel een voorbeeld uit de vervalperiode van de orgelbouw. door het gebruik van slechte houtsoorten is het orgel aangetast door houtworm. Bestrijding van de houtworm heeft weinig zin omdat hierdoor alleen het proces tijdelijk wordt stop gezet. Reparatie is 'goed geld naar kwaad geld gooien'. De beste oplossing is de aanschaf van nieuw 2-voets positief met vier registers. dat voor deze kerk voldoende zou moeten zijn. DE kosten worden geschat op f 16.000,- (05)

1991:  In de tachtiger jaren was het instrument van Dekker onbespeelbaar geworden en tot 1991 werd een luidsprekerorgel gebruikt.
In 1991 werd voor ca. f 5.000,- het Koppejan-orgel uit 1961 aangekocht van de Gereformeerde Gemeente te Leerdam.
Het betrof een orgel met een elektrische tractuur. 
Plaatsing in Roswinkel achter het front van het Dekker-orgel door Hans Kriek samen met een aantal vrijwilligers. (01)


Het orgel toen het nog in Leerdam stond  (VOGG) (02)


Dispositie:
Manuaal   Pedaal
Prestant 8' (b/d) C-d1
Holpijp 8' (b/d)  
Octaaf 4' (b/d)  
Quint 2 2/3' (b/d)  
Prestant 2' (b/d)  

Pedaalkoppel, Superoctaafkoppel, Tremelo

2009: Ook dit orgel functioneert inmiddels niet meer. De kerk wordt nog maar sporadisch gebruikt. De Hervormde kerken van Roswinkel en Nieuw Weerdinge en de Gereformeerde kerk van Nieuw Weerdinge zijn inmiddels gefuseerd. Er wordt gekerkt in de voormalige Hervormde kerk van Nieuw-Weerdinge. Het Dekker-front is nog steeds aanwezig. Er wordt nu gebruik gemaakt van een luidsprekerorgel van het type Content.


Foto's Michiel van 't Einde (02) Linsk het Dekker-front uit 1927 en rechts het luidsprekerorgel

Bronvermelding:
  1. E-Mail van Bert Wisgerhof d.d. 24-05-2009
  2. www: http://reliwiki.nl/index.php?title=Roswinkel,_Stad_24_-_Hervormde_Kerk
  3. Archief Lambert Erné - Universiteitsbibliotheek Utrecht
  4. Archief Jaap Brouwer
  5. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 38 Stukken betreffende een restauratie van het orgel; 1955, 1969
  6. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 27 Stukken betreffende het ontslag van de koster-voorzanger H. Kamping; 1849-1850
  7. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 28 Acte van benoeming tot koster-voorzanger van Joh. Wiegman; 1890
  8. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 29 Acte van benoeming tot organist van J. Kraan; 1939
  9. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 30 Arbeidscontract en instructie van de kerkknecht F. Meijer; 1939
  10. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 24 Notulen van vergaderingen van kerkvoogden en notabelen, 1890, 1893, 1938-1963
  11. Drents Archief: 0393 Nederlands Hervormde Gemeente Roswinkel 13 Notulen van de vergaderingen van de kerkenraad 1756; 1806-1975