Veenhuizen Gereformeerde kerk

Kerk.
Deze kerk werd gesticht 16 september 1920. Gebouw: Protestantse Gestichtskerk. De kerk bestaat niet meer als zelfstandige gemeente (combinatie met Een en Norg), men kerkt tegenwoordig alleen in de koepelkerk.


Foto Beeldbank Drents Archief


Foto Beeldbank Drents Archief

Orgel.
1920: Instituering van de gemeente; men kerkt aanvankelijk 's morgens in het gymnastieklokaal van Veenhuizen I (als begeleiding gebruikt men een harmonium van de Ned. Herv. Evangelisatie) en 's avonds in de Koepelkerk. (02)
Zie een brief van juli 1920. Via de gevangenisdirectie kon met totdat er een geschikt gebouw was gevonden gebruik maken van een lokaal. In november wordt in een brief aan het ministerie van Justie ingeschat dat de inrchting van een gebouw (tekening bijgesloten) een bedrag zal vergen van circa f 1.000,- tot f 1.100,- als tien verpleegden kunnen assisteren. 'Eenvoudig ameublement bestaande uit ± 100 stoelen, 17 gordijnen, 2 kachels, 2 tafels, verlichtingsornament, enz.'
De toewijzing van het lepra-gebouw door de afdeling gebouwen van het ministerie van Financiën dateert van 9 november 1922. (06)

1922: 28 november bijdrage herstelling orgel f 12,50 (09)
1923: 13 april vergoeding gebruik orgel f 10,- 6 april advertenties voor orgelaanvragen in Standaart 3,90 Wachter f 2,01, kerkblad f 1,25 (09)
In het brievenboek bleef de uitnodigingsbrief d.d. 11 juni aan ds. G. Kerssies uit Wildervank bewaard.
Op 21 juni schrijft de kerkenraad aan de evangelisatievereniging van Veenhuizen dat hun orgel van 1 juli niet meer nodig is.
Op 14 juni schrijft de kerkenraad dat het orgel zal worden bespeeld door een 'verpleegd-organist' en een andere verpleegd zal functioneren als zijn 'kerkknecht'. (07)
Op 1 juli wordt het toegewezen gebouw in gebruik genomen. Zie een verslag van de ingebruikname uit het archief van de kerk. In dit gebouw werden vroeger de lepralijders van de kolonie verzorgt. (06)
Volgens onderstaand krantenbericht werd het orgel gekocht van de gereformeerde kerk in Broek onder Akkerwoude (Friesland). Het was daar buiten gebruik. Het orgel werd verplaatst en gerestaureerd door H. Thijs. (05)
Op 18 december wordt gevraagd of er een aantal lichtpunten kan worden aangebracht. Eén licht is dient te worden aangebracht op de orgelgaanderij bij de orgelpomper, die 'wegens het gemis aan licht slecht kan zorgen voor regelmatige aanvoer van wind'. (07)

Dispositie opgetekend door ds. G.Assies: (01)

Prestant	8’
Holpijp	8’
Prestant	4’
Fluit	4’
Quint	3’ disc
Octaaf	2’

Provinciale Drentsche en Asser courant 07-07-1923

Het orgel was oorspronkelijk afkomstig uit de Gereformeerde kerk van Ee. Orgelmaker Klimstra plaatste daar in 1895 een orgel van onbekende herkomst. Dit orgel werd in 1911 vervangen door een orgel van Van Dam en verkocht naar Broeksterwoude.
De aankoopsom was f. 200,- De kosten van restauratie en plaatsing door H. Thijs ("Mr. Orgelmaker te Harendermolen") bedroegen f. 270,- (04)
Op 18 juli wordt een uitgave van f 591,79 geboekt 'Aan den Praesens betaald voor het orgel, bijbels en verdere installatie van het kerkgebouw' (09)

Kasboek: 1922 28 november bijdrage herstelling orgel f 12,50
1923 13 april vergoeding gebruik orgel f 10,- 6 april advertentie orgelaanvragen in de Standaart 3,90, Wachter f 2,01, Kerkblad f 1,25
1923 organist, orgeltrapper, installatie kerkgebouw (er was ook een orgelbusje met ontvangsten)
1923 9 nov orgelstemmen 15,-
1924 23 sep orgelstemmen f 13,-
1925 12 aug orgelstemmen 14,- 31 aug 1,20
1926 11 juni gratificatie organist f 10,-
1926 1 sep orgelstemmen f 14,-
1928 11 apr orgelreparatie H.Thijs f 15,20 kwitantie organist Wester f 0,80
1928 15 aug Drenth psalmen en gezangen f 4,30
1929 5 juli 1929 stemmen kerkorgel f 14,-
1930 3 febr psalmboek repareren f 4,30 (13)

1926: Op 12 juni vraagt de kerkenraad aan de huidige organiste of de oud-verpleegde Rooda het orgel in de avonddiensten te bespelen. (07)

1923-1950 uitgaven
Uit de kasboeken kunnen we het onderhoud van het orgel volgen:
Aan de ontvangstenkant zien we de inkomsten uit het orgelbusje. Dit werd periodiek geleegd en bijgeschrevenn
1923 9 nov orgelstemmen f 15,-
1924 23 sep orgelstemmen f 13,-
1925 12 aug orgelstemmen 14,- 31 aug 1,20
1926 11 juni gratificatie organist f 10,-
1926 1 sep orgelstemmen f 14,-
1928 11 apr orgelreparatie H.Thijs f 15,20 kwitantie organist Wester f 0,80
1928 15 aug Drenth psalmen en gezangen f 4,30
1929 5 juli stemmen kerkorgel f 14,-
1930 3 febr psalmboek repareren f 4,30
Daarna zo nu en dan een stembeurt, o.a. in 1931 door J. Meek (Assen) voor f. 25,- Daarna onderhoud door D. Nauta (Groningen) met in 1932, 1935 en 1937 reparaties. (09)

1931: Op 15 juni verzoekt broeder A. Willemsen zijn vrouw te ontheffen van het orgelspelen
14 juli 1931 repartie orgel door meek f 25,-
16 april 1931 psalmboek van Drent en Porto v. reitsma f 6,26 (12)

1932: Men vraagt zich in de kerkenraadsvergadering van 15 april af of het kerkorgel moet worden vervangen. Men gaat vrijblijvend informeren bij dhr. Nauta in Groningen of er een goed orgel te vinden is en wat dat zou moeten kosten. (02) (10)
Dit plan is niet doorgegaan omdat daarna de onderhoudsbeurten gewoon doorgaan.
Op 10 juni komt een prijsopgave van Nauta aan de orde. Er wordt besloten dat Nauta het orgel gaat stemmen en nog wat kleine reparaties uitvoert.
Daarna kan hij een prijsopgave doen voor een mogelijk grondige herziening. (10)
Kasboek: 7 juli 1932 reparatie kerkorgel D. Nauta f 39,- (12)

Kasboek: 1 aug 1933 reparatie kerkorgel D. Nauta Groningen f 14,06
3 okt 1935 reparatie kerkorgel f 14,-
9 sept 1936 reparatie kekrogel Nauta f 14,-
31 dec 1936 reparatie orgel f 60.-
19 mei 1937 sigaren voor Postma voor het orgel spelen f 5,21
1 okt 1937 reparatie orgel f 14,- (12)

1947: Op 13 oktober wordt naar aanleiding van een ingekomen stuk besloten bladmuziek aan te schaffen: bv. voorspelen. (10)

1948: In de kerkenraadsvergadering van 10 november wordt besloten een psalmboek aan te schaffen voor 'Rhytmis zingen'. (10)

1950: In de gemeentevergadering van 29 januari wordt gesproken over het orgelfonds. Het orgel gaat er niet op vooruit. Ook wordt verteld over de nieuwe berijming van de psalmen. (10)

1951: Op 10 januari 1951 vraagt men zich af of het 'astmatische' orgel vervangen dient te worden.
Op 21 februari en 14 maart komt het orgel weer ter sprake. Dient het orgel te worden herstelt? Men besluit men een verjaringsfonds in te stellen voor een nieuw orgel.
Op 3 mei besluit men een prijsopgave te vragen bij Ganzevoort en Goldschmeding voor een nieuw orgel. Voor de financiering wordt gedacht aan renteloze voorschotten.
Op 27 augustus wordt besloten f 800,- te lenen voor de aanschaf van een nieuw orgel. (10)
Uit de notulen valt niet af te leiden wanneer het orgel werd geplaatst. (zie ook 04)

1952: Op 3 maart wordt verslag van het orgelfonds. Tot nu toe is er al f 83,75 opgehaald.
Op 14 juli worden als organisten Sjoerd Dijkstra en J. van der Woude genoemd. (10)

1954: In de vergadering van 5 maart wordt geconstateerd dat de inkomsten van het orgelfonds terug lopen. Wat kan er aan gedaan worden?
Op 2 april is het orgelfonds weer besproken. Men wil zo gauw mogelijk af van de schuld die ontstaan is na aankoop van een nieuw orgel. (10)

1965: In dat jaar vertrekken de organisten Fokke en Willy van der Woude en volgt Koos Oosterhoff hen op. (08)

1974: De kerk wordt gesloten en samengevoegd met de kerk van het nabijgelegen Een. (11)

Bronvermelding:

1. Deze dispositie naar een kleine dispositie verzameling van Ds. G. Assies. Sinds 1-9-1968 predikant te Emmen-Angelslo.
2. Onderzoek door Victor Timmer uit Leek uitgaande van de archivalia gedeponeerd te Assen (Rijksarchief) De jongste archiefstukken zijn nog niet onderzocht. Hiervoor is eerst toestemming van de kerkenraad nodig.
3. www: http://reliwiki.nl/index.php/Veenhuizen,_Hoofdweg_/_Kerklaan_-_Gereformeerde_Kerk_(1923_-_%3F%3F%3F%3F)
4. Victor Timmer: 'Zoodat wij hem met vrijmoedigheid aan de Friesche Kerken aanbevelen' Over Taeke Pieters Klimstra (1858 - 1945) Orgelmaker te Wierum en Metslawier, Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel Publicatie nr. 64, 2006 blz. 14  
5. www: https://gereformeerdekerken.info/
6. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 54 Briefwisseling; 1919-1973
7. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 55 Brievenboek; 1923-1930
8. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 61 "De Lantaarn", contactorgaan van de gereformeerde kerk in Veenhuizen; 1962-1972
9. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 62-63 Kasboeken 1920-1930 en 1930-1942
10. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 50-53 Notulen van de kerkenraadsvergaderingen; 1920-1970
11. www: https://gereformeerdekerken.info/2016/09/24/de-gereformeerde-evangelisatiearbeid-te-norg-en-omgeving/
12. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 3. Archief van de Gereformeerde Kerk te Veenhuizen 63 Kasboeken 1930-1942
13. Drents Archief: 0417 Gereformeerde Kerk te Een, Norg en Veenhuizen 3. Archief van de Gereformeerde Kerk te Veenhuizen 62 Kasboeken 1920-1930